Azerbajxhani nis operacionin e sigurisë kufitare mes tensioneve në rritje me Rusinë

Azerbajxhani ka nisur një operacion sigurie në shkallë të gjerë, Mburoja Kufitare, përgjatë kufirit të tij verior me Rusinë për të luftuar krimin e organizuar ndërkufitar, terrorizmin dhe trafikun e paligjshëm të armëve dhe drogës.

Zyrtarët e përshkruajnë patrullën kufitare si pjesë të operacioneve rutinë të zbatimit të ligjit, por koha ngre pyetje gjeopolitike. Nisma pason një periudhë tensionesh në rritje midis Baku dhe Moskës. Analistët dyshojnë se Azerbajxhani është gjithnjë e më i frustruar me qasjen e Rusisë ndaj çështjeve rajonale, veçanërisht qëndrimin e saj ndaj Armenisë.

Një analizë e fundit nga IntelliNews tregon një ftohje të marrëdhënieve midis Azerbajxhanit dhe Rusisë, pasi Baku i konsideron politikat e Moskës si të pamjaftueshme në përputhje me interesat e saj. Në këtë kontekst, operacioni kufitar mund të shihet si një sinjal i gatishmërisë së Azerbajxhanit për të ushtruar kontroll më të madh mbi mjedisin e tij të sigurisë, pavarësisht nga mbikëqyrja ruse.

Operacioni, i cili zgjat nga 3 deri më 10 shkurt, do të kryhet në rrethet veriore të Quba, Gusar, Khachmaz, Balakan, Zagatala, Gakh, Sheki, Oguz dhe Gabala, me postblloqe policie të ngritura në zonat kryesore. Sipas agjencisë shtetërore të lajmeve të Azerbajxhanit AzərTAc, operacioni bazohet në marrëveshjet midis ministrave të jashtëm të Azerbajxhanit dhe Rusisë për rritjen e bashkëpunimit në kufi.

Ndërsa autoritetet e Azerbajxhanit këmbëngulin se Mburoja Kufitare është një operacion standard sigurie, qëllimi dhe objektivat e tij tregojnë për një axhendë më të gjerë. Operacioni synon të identifikojë dhe neutralizojë anëtarët e grupeve të krimit të organizuar transnacional dhe organizatave terroriste, të prishë rrugët e trafikut të armëve, eksplozivëve dhe drogës dhe të parandalojë flukset e paligjshme financiare që mund të mbështesin aktivitetet kriminale dhe ekstremiste. Duke pasur parasysh kontekstin gjeopolitik, disa vëzhgues e shohin këtë si pjesë të strategjisë së Bakut për të forcuar sovranitetin mbi zonat e saj kufitare në një kohë kur marrëdhëniet me Rusinë po bëhen gjithnjë e më të pasigurta.

Raportet fillestare flisnin për vendosjen e pikave kufitare, duke çuar në spekulime për kufizime të lëvizjes në rajon. Megjithatë, Ministria e Punëve të Brendshme të Azerbajxhanit mohoi pretendime të tilla, duke deklaruar se Mburoja Kufitare nuk synon të krijojë pengesa të përhershme në rrugë dhe në vend të kësaj fokusohet në ndarjen e inteligjencës dhe aktivitetet e koordinuara të zbatimit të ligjit.

Operacioni anti-terrorist në Gusar u zbulua në tetor

Masat e sigurisë pasojnë njoftimin e vonuar të një operacioni antiterror që u zhvillua në rrethin Gusar në tetor 2024. Shërbimi i Sigurimit Shtetëror i Azerbajxhanit dhe Ministria e Brendshme kanë zbuluar një rrjet ekstremist radikal që dyshohet se është i lidhur me organizatat ndërkombëtare terroriste. Grupi thuhet se kishte përgatitur sulme dhe kishte ngritur streha nëntokësore në zona të thella pyjore pranë fshatrave Khil, Jibir dhe Yasab – vetëm pesë kilometra nga kufiri rus.

Gjatë operacionit, disa luftëtarë u vranë pasi u bënë rezistencë të armatosur forcave të sigurisë, ndërsa të tjerë u arrestuan. Zyrtarët e zbatimit të ligjit kapën një arsenal të konsiderueshëm armësh, duke përfshirë pushkë kallashnikov, eksplozivë dhe bomba me telekomandë, duke ngritur shqetësime për shkallën e aktivitetit ekstremist në rajon. Disa nga luftëtarët kishin qenë të lidhur me grupe terroriste në të kaluarën, duke përfshirë Forest Brothers, një grup ekstremist më parë aktiv në Kaukaz.

Fakti që operacioni nuk u bë publik deri disa muaj më vonë ka nxitur spekulimet se autoritetet e Azerbajxhanit po bëhen gjithnjë e më të sigurta në trajtimin e kërcënimeve të sigurisë pa kërkuar mbështetjen ruse. Kjo mund të tregojë një ndryshim në strategji pasi Baku kërkon të forcojë kontrollin mbi çështjet e sigurisë në rajonet e saj veriore, ku elementë radikalë kanë qenë ndonjëherë aktivë.

Rishfaqet kërcënimi ekstremist

Një nga shqetësimet kryesore të operacioneve të sigurisë në Azerbajxhan është ringjallja e supozuar e Forest Brothers, një grup xhihadist fillimisht aktiv në rajonin rus të Dagestanit si pjesë e Xhematit të Sheriatit të Emirateve të Kaukazit. Grupi ka kryer më parë sulme kundër agjencive të zbatimit të ligjit si në Dagestan ashtu edhe në Azerbajxhan, ka përhapur ideologjinë ekstremiste dhe ka promovuar aktivitete militante ndërkufitare.

Të rithemeluar në vitin 2007 nga Rappani Khalilov, Forest Brothers më vonë u drejtuan nga Ilgar Mollakhyev, një shtetas azerbajxhanas i cili u bë komandant i Xhematit Derbent para vdekjes së tij në 2008. Pas vdekjes së drejtuesve të mëvonshëm, grupi u shpërbë kryesisht deri në vitin 2016. Megjithatë, provat e reja sugjerojnë një lidhje midis mbetjeve të grupit dhe Shtetit Islamik (ISIS), pasi organizata njoftoi zyrtarisht praninë e saj në Azerbajxhan në vitin 2023.

Sipas një raporti të Al-Naba, ISIS deklaroi aktivitetet e tij në Azerbajxhan më 14 shtator 2023 dhe pesë ditë më vonë, forcat e sigurisë së Azerbajxhanit filluan një operacion kundër militantëve në Gusar. Operacioni thuhet se rezultoi në neutralizimin e luftëtarëve ekstremistë, disa prej të cilëve kishin luftuar më parë në Siri dhe Irak. Propaganda e grupit përfshinte referenca për udhëheqësit iranianë si armiq, duke treguar një shtrirje më të gjerë ideologjike me lëvizjet xhihadiste globale.

Në të kaluarën, Forest Brothers dhe rrjetet e tyre militante të lidhura kanë kryer sulme të shumta, duke përfshirë bombardimin e Xhamisë Abu Bakr në Baku në vitin 2008, i cili vrau dy persona dhe plagosi 18. Grupi kishte planifikuar gjithashtu të ngrinte celula kryengritëse në rajonet veriore të Azerbajxhanit përpara se të shtypej nga Ministria e Sigurisë Kombëtare në 2007-2008.

Implikimet gjeopolitike dhe të sigurisë në rajon

Nisja e rojes kufitare përkon me një ndryshim më të gjerë në politikën e jashtme të Azerbajxhanit. Ndërsa Baku ka bashkëpunuar prej kohësh me Moskën për çështjet e sigurisë, tensionet e fundit diplomatike sugjerojnë se vendi tani po rimendon varësinë e tij nga Rusia.

Tensionet midis Azerbajxhanit dhe Rusisë u rritën në janar pas një grindjeje diplomatike mbi raportet kritike të medias dhe një hetimi të pazgjidhur për rrëzimin fatal të avionit të një avioni pasagjerësh AZAL azerbajxhanas në dhjetor. Rrëzimi i avionit, i cili vrau 38 persona, çoi në akuza nga Azerbajxhani se Rusia po fshehte informacione të rëndësishme për incidentin.

Koha e operacionit Mburoja Kufitare, e cila u zhvillua vetëm disa javë pasi tensionet midis Azerbajxhanit dhe Rusisë u bënë publike, tregon një qasje më të sigurt nga Azerbajxhani në adresimin e sfidave të sigurisë.

Ndërsa Azerbajxhani i diversifikon gjithnjë e më shumë partneritetet e tij, duke përfshirë: duke thelluar marrëdhëniet me Turqinë dhe Izraelin, dhe duke forcuar bashkëpunimin e sigurisë me Perëndimin dhe veçanërisht me SHBA-në – Presidenti i Azerbajxhanit Ilham Aliyev është një admirues i Donald Trump, i cili gjithashtu ndodh të jetë një mik personal i ish-dhëndrit të Aliyevit, Eminit. Agalarov – ndikimi i Rusisë në Baku mund të zbehet.

Një raport në televizionin shtetëror të Azerbajxhanit İctimai TV (TV Publik) theksoi përkeqësimin e marrëdhënieve, me prezantuesen Nigar Sabirgizi që deklaroi se Azerbajxhanasit nuk i kanë harruar territoret historike të dorëzuara Rusisë. Ndërsa ajo përjashtoi pretendimet territoriale, ajo tha se Baku ishte i prirur t’i kujtonte botës faktet historike. Kjo ishte ndoshta hera e parë që një kanal televiziv pro-qeveritar pretendonte se Derbent, një qytet me një popullsi të konsiderueshme Azerbajxhani, ishte aneksuar armiqësisht nga Rusia. “Kujtime” të tilla zakonisht rezervohen për Armeninë dhe Iranin.

“Rusia vazhdon të ‘luftojë’ me Azerbajxhanin,” vuri në dukje Sabirgizi, duke iu referuar dështimit të Moskës për të mbajtur Jerevanin nën kontroll gjatë Luftës së Dytë të Karabakut dhe tërheqjes pasuese të paqeruajtësve rusë nga rajoni. Qëndrimi aktual armiqësor i Rusisë është për shkak të aftësisë së Azerbajxhanit për të zmbrapsur ndikimin rus në punët e saj, duke përfshirë politikën e saj të jashtme. duke bllokuar përpjekjen e Moskës për të krijuar një konsullatë në Khankendi (e njohur për armenët si Stepanakert).

“Marrëdhëniet midis Bakut dhe Moskës janë më të acaruara,” tha ajo, duke shtuar se refuzimi i Rusisë për të pranuar përgjegjësinë për incidentin e AZAL do të thotë se marrëdhëniet nuk do të kthehen në nivelin e tyre të mëparshëm së shpejti. /GeoPost/

Rruga Press