A po përgatitet Kina të pushtojë Tajvanin?

Kina ka nisur stërvitjet e saj më të mëdha ushtarake ndonjëherë rreth Tajvanit, duke gjuajtur raketa balistike dhe duke vendosur dhjetëra avionë luftarakë dhe anije luftarake, në përgjigje të një vizite në ishullin e vetëqeverisur nga kryetarja e Dhomës së Përfaqësuesve të SHBA, Nancy Pelosi.

Pekini e quajti udhëtimin e Pelosit në Tajvan, të cilin e sheh si territor kinez, një “provokim të rrezikshëm, të pamatur dhe të papërgjegjshëm” nga Shtetet e Bashkuara kundër Kinës. 

Ai tha se stërvitjet ushtarake në vazhdim, të cilat filluan të enjten dhe do të zgjasin deri të dielën, kanë për qëllim të demonstrojnë vendosmërinë e saj për të mbështetur “sovranitetin dhe integritetin territorial”.

Stërvitjet kanë rritur tensionet në rajon, me Japoninë që thotë se disa raketa të lëshuara nga forcat kineze u ulën në zonën e saj ekskluzive ekonomike (EEZ) , ndërsa Shoqata e Kombeve të Azisë Juglindore (ASEAN) paralajmëroi se situata rrezikonte “llogaritje të gabuar, konfrontim serioz, konflikt të hapur dhe pasojat e paparashikueshme midis fuqive të mëdha”.

Presidentja e Tajvanit, Tsai Ing-Wen, ndërkohë, lëshoi ​​një deklaratë vonë të enjten duke i bërë thirrje komunitetit ndërkombëtar të ndihmojë në përfundimin e “veprimeve ushtarake të njëanshme dhe irracionale” të Kinës.

 Ajo tha gjithashtu se Tajvani nuk do të provokojë konflikte, por do të mbrojë me vendosmëri sovranitetin dhe sigurinë e tij kombëtare.

Ndërsa fërkimet përshkallëzohen, këtu janë përgjigjet për tre pyetje kryesore:

Sa shqetësuese janë stërvitjet ushtarake të Kinës?

Mediat shtetërore kineze thonë se ushtrimet detare dhe ajrore me zjarr të drejtpërdrejtë po zhvillohen në gjashtë zona rreth Tajvanit, i cili shtrihet 180 km (112 milje) nga brigjet e Kinës.

 Ato përfshijnë më shumë se 100 avionë, duke përfshirë avionë luftarakë dhe bombardues dhe 10 anije luftarake, sipas CCTV.

Tajvani ka dënuar stërvitjet, duke thënë se disa shkelin ujërat territoriale të Tajvanit dhe përbëjnë një bllokadë detare dhe ajrore të ishullit.

Në ditën e parë të stërvitjeve, forcat raketore kineze hodhën disa raketa balistike në ujërat përreth Tajvanit, për herë të parë që nga viti 1996.

Ministria e mbrojtjes e Tajvanit tha se ishin lëshuar 11 raketa dhe i identifikoi ato si armë balistike Dongfeng.

Japonia tha se të paktën pesë raketa u ulën në ZEE-në e saj, një zonë që shtrihet 200 milje detare (370 km ose 230 milje) nga kufijtë e jashtëm të deteve të saj territoriale dhe ka ngritur protesta të forta diplomatike për këtë veprim.

Autoritetet në Tajvan u kërkuan gjithashtu anijeve dhe avionëve që udhëtonin në zonë të gjenin rrugë alternative dhe të enjten anuluan dhjetëra fluturime në aeroportin Taoyuan në kryeqytetin Taipei.

Korean Air dhe Asiana Airlines i Koresë së Jugut pezulluan gjithashtu shërbimet në Tajvan për një ose dy ditë për shkak të stërvitjeve, sipas mediave lokale.

A mundet Kina të pushtojë Tajvanin? Dhe sa e vështirë do të ishte kjo?

Stërvitjet e paprecedentë të Kinës kanë ringjallur pyetjet nëse Pekini synon të nisë një pushtim të Tajvanit, veçanërisht me tabloidin shtetëror Global Times që jep komente nga ekspertë që i përshkruan ushtrimet si një provë për “ribashkim”.

 “Në rast të një konflikti të ardhshëm ushtarak, ka të ngjarë që planet operacionale që po përsëriten aktualisht do të përkthehen drejtpërdrejt në operacione luftarake,” citoi Global Times analistin ushtarak kinez Song Zhongping.

Pavarësisht retorikës, shumica e ekspertëve thonë se as Kina dhe as SHBA nuk duan një luftë në Tajvan – të paktën jo në një afat të afërt.

“Kina po kërkon të paralajmërojë SHBA-në dhe Tajvanin kundër marrjes së masave shtesë që sfidojnë linjat e kuqe kineze,” tha Bonnie Glaser, drejtore e Programit të Azisë në Fondin Marshall Gjerman të SHBA.

“Ata po demonstrojnë aftësitë e tyre ushtarake për të vendosur një bllokadë në Tajvan. Por [Presidenti] Xi Jinping nuk dëshiron një luftë me Shtetet e Bashkuara. Ai nuk ka marrë një vendim për të pushtuar Tajvanin”, tha ajo për Al Jazeera.

Por edhe nëse Kina – e cila ka forcën më të madhe luftarake në botë dhe e ka modernizuar me shpejtësi ushtrinë e saj – donte të merrte Tajvanin me forcë, një veprim i tillë mbart rreziqe të mëdha.

Forcat e saj do të duhej të kalonin ngushticën e Tajvanit me më shumë se 100,000 ushtarë, sipas vëzhguesve, gjatë së cilës ata do të përballeshin me bombardime ajrore dhe detare. 

Nëse ushtarët do të arrinin të arrinin në brigjet e Tajvanit, do ta kishin të vështirë të bënin një ulje, pasi vija bregdetare e thyer ofron pak plazhe të përshtatshme për shkarkimin e personelit të blinduar, transportuesve, tankeve dhe artilerisë.

Ekziston gjithashtu rreziku që një pushtim mund të provokojë një konflikt më të madh midis Kinës dhe SHBA-së.

Megjithëse SHBA nuk e njeh zyrtarisht Tajvanin si një shtet më vete, sipas Aktit të Marrëdhënieve me Tajvanin të vitit 1979, është e detyruar të ndihmojë ishullin të mbrohet. 

Në maj, presidenti i SHBA Joe Biden sugjeroi se Uashingtoni do të mbronte Tajvanin me forcë në rast të një inkursioni kinez.

Ndërsa Biden e ka shprehur mbështetjen e SHBA-së për Tajvanin në gjuhën e vlerave – mbrojtjen e demokracisë kundër autokracisë – shumë ekspertë vërejnë se ishulli është gjithashtu i rëndësishëm strategjik për Uashingtonin.

“Kjo është për shkak se është pjesë e zinxhirit të parë ishullor të mbrojtjes kundër agresionit nga Ushtria Çlirimtare Popullore,” tha June Teufel Dreyer, profesor i shkencave politike në Universitetin e Majamit.

“Strategët ushtarakë kinezë i janë referuar Tajvanit si shtrëngimi i zinxhirit që mban PLA të mbyllur pas zinxhirit të parë të ishullit, dhe marrja nën kontroll e Tajvanit do të nënkuptonte hyrjen në një port shumë të rëndësishëm, Kaohsiung, dhe një hyrje në Paqësorin Blu dhe Guam, i cili është një territor i SHBA dhe është në gjysmë të rrugës për në Haëaii, “tha ajo për Al Jazeera.

Cili është problemi i Kinës me vizitën e Pelosit?

Megjithëse Republika Popullore e Kinës (PRC), siç njihet zyrtarisht qeveria në Pekin, nuk e ka qeverisur kurrë Tajvanin, ajo e konsideron ishullin prej 23 milionë banorësh pjesë të territorit të saj.

Qeveria kineze kundërshton kategorikisht të gjitha kontaktet zyrtare midis Taipeit dhe Uashingtonit dhe e ka karakterizuar vizitën e Pelosit, , si një provokim dhe shkelje të sovranitetit të saj.

Vizita e saj vjen gjithashtu në një kohë të ndjeshme, vetëm disa javë përpara se liderët e Partisë Komuniste të takohen për Kongresin e 20-të, me Presidentin Xi Jinping që besohet se po vendos bazat për të siguruar një mandat të tretë.

 Xi, në një telefonatë të fundit me Biden, paralajmëroi udhëheqësin amerikan kundër “luajtjes me zjarrin mbi Tajvanin” dhe theksoi se ai kundërshton me vendosmëri pavarësinë e Tajvanit dhe ndërhyrjen nga forcat e jashtme.

Analistët thonë se udhëtimi ka të ngjarë të dëmtojë më tej marrëdhëniet tashmë të tensionuara midis Pekinit dhe Uashingtonit dhe të rrisë tensionet në ngushticën.

“Ky ishte një veprim vërtet i keq nga ana e Pelosit, sepse ajo erdhi në një kohë kur marrëdhëniet dypalëshe midis SHBA dhe Kinës janë në pikën më të ulët. Dhe [në një kohë kur] bota po përballet me një pandemi, krizën e Ukrainës dhe një krizë energjetike, ndër shumë të tjera”, tha Henry Huiyao Wang, president i Qendrës për Kinën dhe Globalizimin në Pekin.

“Kjo dëmton jo vetëm marrëdhëniet SHBA-Kinë, por sjell një krizë serioze në marrëdhëniet e ngushta”, tha ai për Al Jazeera. “Unë mendoj se do të ketë shumë pasoja në të ardhmen.”/ Marrë nga Aljazeera

Rruga Press