Dokumentet e deklasifikuara tregojnë pushtetin e Policisë Sekrete Komuniste të Shqipërisë

Një ekspozitë me dokumente të deklasifikuara nga arkivat e Ish-Sigurimit të Shtetit tregon se si mijëra qytetarë të Tiranës, kryesisht familje të vjetra të saj, u përndoqën nga policia sekrete e regjimit komunist.

Afërdita Dalliu ishte ende fëmijë kur gjyshi i saj, Hafiz Ibrahim Dalliu, klerik dhe patriot nga Tirana, me reputacion të madh për patriotizëm, u burgos nga regjimi komunist që qeverisi Shqëipërinë me grusht të hekurt për më shumë se 4 vjet deri në vitin 1991.

Ai u burgos, u torturua dhe vdiq në vitin 1952, por persekutimi do të vijonte deri në vitin 1991 për të gjithë familjen tonë,” tha Dalliu për BIRN, ndërsa vizitonte një ekspozitë me dokumente të deklasifikuara nga ish-Sigurimi i Shtetit në Tiranë javën e kaluar.

Dokumentet tregojnë se si familjet me ndikim në komunitetet e tyre mbaheshin nën vëzhgim dhe ndiqeshin rregullisht, sepse ato shiheshin si kërcënim për regjimin represiv të Enver Hoxhës.

“M’u mohua e drejta e shkollimit”, Në vend të kësaj, ajo u dërgua një minierë qymyri në fshatin Valias, ku iu desh të punonte për 25 vitet e ardhshme.

Fëmijët e familjeve si ajo e Dalliut nuk u lejuan të arsimoheshin nga regjimi komunist dhe u caktuan në punë në miniera dhe industri të tjera të rënda. Refuzimi për ta pranuar këtë shkaktonte persekutim të mëtejshëm.

Dalliu  ndau historinë e saj në një panel studiuesish zyrtarësh shtetërorë në një konferencë të mbajtur më 16 nëntor si pjesë e ekspozitës “Tirana në sytë e Sigurimit”, e organizuar nga Autoriteti për Informimin mbi Dokumentet e ish-Sigurimit të Shtetit, AIDSSH, në bashkëpunim me shoqatën “Tirana”.

Edhe pse kanë kaluar 30 vjet nga rënia e regjimit komunist në Shqipëri, përballja me të shkuarën vijon të jetë një temë e vështirë në Shqipëri dhe historia e asaj që vendi kaloi gjatë atyre 45 viteve është ende pak e hetuar apo diskutuar.

“Vuajtja jonë është mohuar”

Afërdita Deliu. Foto: BIRN.

Tirana ishte thjesht një qytet i vogël tregtar me rreth 12,000 banorë në vitin 1920 kur u zgjodh si kryeqytet, tetë vjet pasi Shqipëria fitoi pavarësinë.

Ndërsa qyteti filloi të zgjerohej për të krijuar hapësirë ​​për ndërtesa të reja administrative, banorët e tij ekzistues filluan të përfitonin nga rritja e vlerës së asaj që më parë ishte thjesht tokë bujqësore, dhe disa prej tyre grumbulluan pasuri të konsiderueshme dhe ndikim politik.

Këto familje të shquara më pas u vunë sistematikisht nën shënjestër nga sundimtarët e rinj komunistë që morën pushtetin në vitin 1945. Komunistët ekzekutuan qindra njerëz që u caktuan armiq dhe më pas penguan çdo rezistencë të mundshme përmes burgosjes, konfiskimit të pronës dhe masave të tjera represive, ndërsa Sigurimi ruante për ndonjë mospajtim të mundshëm.

Ardiana Topi, drejtoreshë e arkivit në AIDSSH, tha se nga regjistrat e ish-Sigurimit të Shtetit rezulton se vetëm në Tiranë janë përndjekur mbi 4,000 individë.

“Dosjet hapeshin me një vendim për një person, zakonisht kryefamiljarin. Megjithatë, hetimi më pas përfshinte të gjithë familjen dhe rrethin shoqëror”, shpjegoi Topi.

Një nga dosjet e ekspozuara në ekspozitë, për familjen e Ali Begesë, i cili ka shërbyer si kryetar i bashkisë së Tiranës para Luftës së Dytë Botërore, përmbante 458 faqe raportimi që datonin nga viti 1958 deri në vitin 1991. Begeja vdiq në burg, ndërsa anëtarë të tjerë të familjes së tij u përballën me tortura në hetuesi, internime dhe dënime me burg.

Sigurimi përdorte informatorë për të mbledhur informacione për familjet nën vëzhgim dhe dosjet e deklasifikuara tregojnë se numri i informatorëve të përdorur për secilën familje varionte nga tre në 50.

AIDSSH nuk ka arritur të krijojë një statistikë të qartë se sa operativë dhe informatorë kishte Sigurimi në Tiranë, por Topi tha se beson se ishin mijëra të tillë.

Pasardhësit e familjeve të shënjestruara nga Sigurimi, duan që njerëzit në Shqipërinë bashkëkohore të kuptojnë se çfarë kanë kaluar ata.

Marsida Najdeni, pasardhëse e familjes Tufina, e cila tregtonte ora, tha në një video mesazh në konferencë se familjet si e saja u persekutuan për shkak të klklasësh shoqërore. “Atyre iu morën pronat, u persekutuan dhe u burgosën padrejtësisht”, tha ajo.

Ajo shtoi se ky komunitet ka nevojë të tregojë historinë e vet, pasi brezi i ri përballet akoma me idhtarët e komunizmit që “na mohojnë vuajtjet dhe ekzistencën tonë”./birn/

RrugaPress