Kush po përfiton nga kriza kufitare Poloni-Bjellorusi?
Përshkallëzimi i tensioneve në Evropën Lindore është një perde e përshtatshme për problemet e brendshme.
Nga Leonid Ragozin për Al Jazeera, përktheu nga origjinali Rruga Press
Gjatë javëve të fundit, tensionet përgjatë kufirit Bjellorusi-Polak janë përshkallëzuar, pasi mijëra azilkërkues përpiqen të kalojnë në Poloni, një anëtare e Bashkimit Evropian. Procesi i dobët i vizave të Bjellorusisë ka joshur shumë njerëz nga vendet e shkatërruara nga lufta në Lindjen e Mesme që shpresojnë të arrijnë në territorin e BE-së.
Kur Polonia vendosi ushtrinë e saj në kufi për të ndaluar hyrjen e azilkërkuesve, mijëra burra, gra dhe fëmijë mbetën të bllokuar në të ftohtë në anën bjelloruse të kufirit dhe u shndërruan në një futboll politik midis Bjellorusisë dhe Polonisë.
Kriza dhe përshkallëzimi paralel i tensioneve midis Polonisë, Bjellorusisë dhe Rusisë u kanë shërbyer qeverive nga të gjitha anët në ndjekjen e agjendave të tyre të jashtme dhe të brendshme.
Tashmë është e qartë se katastrofa humanitare në kufi është prodhuar nga presidenti bjellorus Aleksander Lukashenko, i cili ka qenë nën sanksione dhe në izolim nga BE që nga zgjedhjet presidenciale me të meta të vitit të kaluar.
Autoritetet bjelloruse drejtuan fluksin e azilkërkuesve drejt kufijve të Polonisë, Lituanisë dhe Letonisë, të cilat kanë refuzuar të pranojnë rezultatet e votimit dhe aktualisht janë duke pritur pjesën më të madhe të refugjatëve politikë bjellorusë dhe anëtarët e thuajse qeverisë në mërgim. Dëshira e Lukashenkos për t’u përballur me një përmbysje të hapur të regjimit të tij nga këto vende është e qartë.
Por nuk janë vetëm fqinjët e tij në perëndim që Minsku kërkon të bëjë presion. Kriza kufitare është pjesë e strategjisë së tij më të madhe për të shantazhuar Perëndimin dhe Rusinë me perspektivën e një konflikti të plotë global.
Bjellorusia është aleati më i afërt i Rusisë dhe zyrtarisht pjesë e një entiteti të njohur si Bashkimi i Rusisë dhe Bjellorusisë. Kjo e fundit ekziston kryesisht në letër, por siguron një politikë të përbashkët mbrojtëse dhe lëvizje të lirë midis dy vendeve, që do të thotë se kufiri i Bjellorusisë me Poloninë dhe dy shtetet baltike është efektivisht kufiri i jashtëm i Rusisë që ndan zonën e saj të sigurisë nga sfera e NATO-s. Prandaj, çdo konflikt që shtrihet në këtë kufi, shndërrohet në një konflikt midis Rusisë dhe NATO-s, që është pikërisht mënyra se si qeveria e ekstremit të djathtë në Poloni po përpiqet ta kornizojë tani.
Në një intervistë të fundit, Lukashenko shkoi edhe aq larg sa kërcënoi me bllokimin e tubacionit Yamal, i cili furnizon gazin rus në BE përmes Bjellorusisë. Të martën, agjencia ruse e lajmeve TASS raportoi se operatori bjellorus i tubacionit të naftës Gomeltransneft kufizoi përkohësisht furnizimet me naftë në Poloni përmes tubacionit Druzhba pas fillimit të mirëmbajtjes së paplanifikuar.
Megjithatë, shumë komentatorë agresorë në Evropën Perëndimore dhe Lindore kanë drejtuar gishtin nga Moska si nxitësi i krizës kufitare dhe kanë pohuar se kërcënimet e Lukashenkos duhet të jenë sanksionuar nga Kremlini. Njëkohësisht, zyrtarë të lartë amerikanë bënë pretendime radikale për ndërtimin e trupave nga Rusia me qëllimin e pushtimit të Ukrainës.
Logjika e këtyre akuzave është e vështirë për t’u kuptuar. Rusia e gjen veten në mes të një periudhe katërmujore, gjatë së cilës rregullatori gjerman i energjisë duhet të certifikojë Nord Stream 2 – një tubacion që do të dërgojë gaz drejt BE-së, duke anashkaluar Ukrainën dhe Bjellorusinë. Të martën, erdhi lajmi se Gjermania po pezullon procesin e certifikimit për arsye teknike – një veprim që do të vonojë më tej projektin dhe do të interpretohet nga Kremlini si një akt qëllimisht armiqësor.
Mbetet e paqartë pse Rusia do të dëshironte të organizonte një krizë kufitare duke kërcënuar drejtpërdrejt Gjermaninë (ku po shkojnë shumica e azilkërkuesve) dhe njëkohësisht të pushtonte Ukrainën pikërisht gjatë kësaj periudhe. A nuk është projektuar Nord Stream 2 si një super-armë që do ta gjunjëzojë Ukrainën duke e privuar atë nga të ardhurat nga tranziti i gazit, siç pohojnë të njëjtët komentues skifter prej vitesh? Nëse po, pse ta pushtoni Ukrainën tani?
Anasjelltas, logjika e provokimit të Rusisë në sjellje të pamatur në lidhje me Bjellorusinë dhe Ukrainën në mënyrë që të prishë Nord Stream 2 duket më bindëse. Kjo do të ishte në interes të SHBA-së, e cila është përpjekur të ushtrojë presion ndaj Gjermanisë që të braktisë projektin gati të përfunduar.
Të paktën ngritja e ushtrisë ruse rreth Ukrainës duket të jetë një reagim ndaj asaj që Rusia e sheh si Perëndimi duke kaluar linjat e kuqe, të cilat presidenti rus Vladimir Putin i përshkroi në fillim të këtij viti në fjalimin e tij për gjendjen e kombit.
Në një intervistë me kanalin televiziv Rossiya më 13 nëntor, ai e lidhi qartë ndërtimin me mbërritjen e paplanifikuar të anijeve luftarake amerikane në Detin e Zi, të kombinuara me fluturimet nga bombarduesit me aftësi bërthamore më 20 tetor. Incidenteve të fundit, Rusia iu përgjigj duke dërguar bombarduesit e saj për të fluturuar mbi Bjellorusi në afërsi të Polonisë.
Ukraina ka parë gjithashtu një përshkallëzim të tensioneve. Në tetor, u shfaqën raporte se ushtria ukrainase përdori dronët Bayaraktar të prodhuar nga Turqia kundër forcave të mbështetura nga Rusia në Donbas. Ekziston gjithashtu një sulm ligjor i vazhdueshëm kundër njeriut të Putinit në Ukrainë, Viktor Medvedchuk, dhe shtypja e perandorisë së tij mediatike, e cila u akuzua për promovimin e narrativave ruse.
Për më tepër, ka një këndvështrim polak në krizën e vazhdueshme. Ai shërben si një shpërqendrim i dobishëm për qeverinë polake të ekstremit të djathtë, e cila e gjen veten të përfshirë në një konflikt të ashpër me BE-në mbi sundimin e ligjit. Muajin e kaluar, Gjykata Kushtetuese e Polonisë shfuqizoi disa dispozita të Traktatit të BE-së duke vendosur se ato ishin të papajtueshme me kushtetutën e vendit. Ky vendim po paraqet sfidën më të madhe për integritetin e unionit që nga Brexit.
Kriza është gjithashtu një mundësi për qeverinë polake që të paraqitet si një “mbrojtës” i “kufijve të Evropës” kundër një pushtimi të perceptuar nga Lindja. Është gjithashtu një mundësi për qeverinë e djathtë për të nxitur më shumë ksenofobinë në shoqërinë polake. Tiradat raciste kundër emigrantëve janë një element kryesor i politikës së djathtë polake.
Por ndërsa qeveria polake po përqafon retorikën dhe qëndrimin anti-rus, politika e saj e brendshme ngjan shumë me atë të Kremlinit. Duke degraduar sundimin e ligjit dhe duke minuar gradualisht pavarësinë e gjyqësorit, Partia për Ligj dhe Drejtësi (PiS) në pushtet duket se po heq një faqe nga libri i lojërave të Moskës. Sikur të kopjojë strategjinë e Putinit, ajo po promovon gjithashtu në mënyrë agresive “vlerat tradicionale”, që përfshin legjislacionin homofobik dhe – duke ia kaluar Rusisë në atë front – “zonat pa LGBT” të shpallura në shumë komuna si dhe një ndalim të rreptë të abortit.
Një taktikë e preferuar e Kremlinit është mbështetja e mediave toksike të kontrolluara nga qeveria, të cilat denigrojnë opozitën dhe qarkullojnë falsifikime – diçka në të cilën është kënaqur edhe PiS.
Perde tymuese e gjeopolitikës ka lejuar prej kohësh Poloninë dhe vendet e tjera në Evropën Lindore të shpëtojnë nga shkeljet e tyre mbi procedurat demokratike dhe të drejtat e njeriut. Ata shkëlqejnë në shitjen e tjetërsisë mitologjike të Rusisë dhe gjoja luftarake të saj të brendshme. Megjithatë, realiteti është se regjimi i Putinit, i pakufizuar nga kufizimet e sundimit të ligjit që vijnë me anëtarësimin në BE, është vetëm një shembull grotesk i prirjes autoritare të ekstremit të djathtë që po përfshin të gjithë rajonin e Evropës Lindore.
Spektri i një Rusie armiqësore dhe telasheve në kufijtë lindorë të Evropës përfitojnë gjithashtu disa lagje politike në Perëndim. Ata u japin ushqim lobistëve dhe grupeve komplekse ushtarako-industriale që nxisin konfliktin për të inkurajuar rritjen e shpenzimeve për mbrojtjen. Ato nxisin ndarjet dhe frikën e zjarrit, duke minuar punën e atyre që me të vërtetë mbështesin avancimin e demokracisë dhe liberalizmit në hapësirat postkomuniste.
Kjo industri lufte po përjetëson diktaturat, si ajo e Putinit dhe e Lukashenkos, duke u dhënë atyre vazhdimisht mundësi për të përshkallëzuar retorikën luftarake dhe për të ngritur flamurin e një kërcënimi kundër kombit.
Në fund, ata që vuajnë pasojat e krizave të fabrikuara dhe përshkallëzimit të tensioneve janë njerëz të zakonshëm që duhet të mbajnë barrën e politikës së ekstremit të djathtë dhe ekonomive të përqendruara në luftë.
Rruga Press