Shoqëritë të cilat i keqtrajtojnë gratë janë më të varfra dhe më pak stabile

Represioni ndaj grave jo vetëm që i dëmton gratë; shkakton dhembje edhe ndaj meshkujve njëkohësisht

“Gruaja që nget një veturë do të vritet,” thotë Shejh Hazim Muhammad al-Manshad. Ai e thotë këtë, në fakt, pa e ngritur zërin. Rregullat e pashkruara të fisit të tij, al-Ghazi të Irakut jugor, janë të qarta. Një grua që nget një makinë mund ta takojë një burrë. Një mundësi e tillë është “një shkelje e nderit të saj”. Kështu të afërmit e saj meshkuj do ta vrasin atë, me thikë ose plumb dhe do ta varrosin trupin e saj në një dunë rëre.

Shehu është një mikpritës i mrekullueshëm. Ai i ul mysafirët e tij në qilima të shkëlqyer, në një sallë që ofron hije nga dielli i shkretëtirës. I thotë djalit të tij t’u shërbejë kafe të fortë dhe të hidhur nga një filxhan i përbashkët. Dhe, mban një maskë kundër COVID në fytyrën e tij.

Megjithatë, kodi që ai përkrah është brutal. Dhe një qëllim i atij brutaliteti është të bëjë të aftë burrat që ta kontrollojnë pjellorinë e grave. Një vajzë duhet të pranojë burrin që zgjedh babai i saj. Nëse ajo flirton me një burrë tjetër, të afërmit e saj meshkuj janë të detyruar t’i vrasin  që të dy.

Gratë kryesisht qëndrojnë brenda. Korrespondenti i këtij shkrimi vizitoi tri fise shiite në Irakun jugor në muajin qershor dhe brodhi nëpër fshatrat e tyre. Nuk arriti ta shohë asnjë grua të vetme në moshë puberteti.

Sipas Valerie Hudson nga Universiteti Texas a&m dhe Donna Lee Boëen dhe Perpetua Lynne Nielsen nga Universiteti Brigham Young, shtypja e grave nuk është e keqe vetëm për gratë; shkakton dhembje edhe kundër meshkujve gjithashtu. Kjo i bën shoqëritë më të varfra dhe më pak stabile.

Disa qytete irakene janë mjaft liberale sipas standardeve të Lindjes së Mesme, por pjesa më e madhe e zonës rurale është patriarkale në kuptimin e ngushtë të fjalës. Rendi shoqëror është ndërtuar rreth grupeve të farefisnisë mashkullore. Udhëheqësit janë të gjithë burra. Në shtëpi, gratë pritet t’i binden burrave, baballarëve ose vëllezërve. Në takimet fisnore, ata mungojnë. “Unë do të jem i qartë: sipas zakonit fisnor, një grua nuk e ka lirinë e shprehjes”, thotë z. Manshad.

Grupi i farefisnisë mashkullore ka qenë njësia bazë e shumë shoqërive, nëse jo e shumicës, për pjesën më të madhe të historisë. Ajo u zhvillua si një mekanizëm vetëmbrojtës. Burrat që ishin të lidhur me njëri -tjetrin kishin më shumë gjasa të bashkoheshin kundër armiqve të jashtëm.

Nëse ata martoheshin jashtë grupit, ishin gratë që lëviznin për t’u bashkuar me burrat e tyre. (Kjo quhet martesë “patrilokale”, dhe është ende e zakonshme në shumicën e Azisë, Afrikës dhe Lindjes së Mesme.) Linja e gjakut konsiderohej se kalonte nga babai tek djali (kjo marrëveshje quhet “patrilineale”). Rolet pronësore dhe udhëheqëse gjithashtu kaluan në vijën mashkullore. Vajzat u vlerësuan për aftësinë e tyre për të lindur djem. U krijuan rregulla strikte për të siguruar dëlirësinë e grave.

Rregulla të tilla u krijuan për një botë pa shtete moderne për të mbajtur rendin ose kontracepsionin modern. Në vendet e pasura, liberale, ideja e grupit të farefisnisë mashkullore si segment i shoqërisë është zbehur shumë kohë më parë. Diku tjetër, për çudi është ende diçka e zakonshme. Të qenit një grup që përkrah një version ekstrem të tij  e që sapo ka marrë pushtetin në Afganistan, ia vlen të shikohet se si funksionojnë shoqëri të tilla.

Në “Rendi i Parë Politik: Si e formëson  Seksi Qeverisjen dhe Sigurinë Kombëtare në të gjithë botën”, (The First Political Order: Hoë Sex Shapes Governance and National Security ëorldëide”) Znj. Hudson, Znj. Bowen dhe Znj. Nielsen i listojnë 176 shtete në një shkallë nga 0 në 16 për atë që ata e quajnë “sindromi patrilineal/vëllazëror”. Kjo është një përbërje e gjërave të tilla si trajtimi i pabarabartë i grave në ligjin familjar dhe të drejtat pronësore, martesat e hershme për vajzat, martesat patrilokale, poligamia, kostoja e nuses, preferenca e djalit, dhuna ndaj grave dhe pozicionimet shoqërore ndaj saj (për shembull, a shihet përdhunimi si një krim pronësor kundër burrave?).

Demokracitë e pasura qëndrojnë mirë; Australia, Suedia dhe Zvicra të gjitha e menaxhojnë rezultatin më të mirë të mundshëm zero (shiko grafikun). Iraku ka një rekord të mjerë në vendin e 15, nivel i njëjtë me Nigerinë, Jemenin dhe Afganistanin (parataleban). Vetëm Sudani i Jugut ka rekord më të keq. Rezultatet mizore nuk janë të kufizuara në vendet e varfra (Arabia Saudite dhe Katari kanë rekorde të tmerrshme), as ato myslimane (India dhe shumica e Afrikës nën-Sahariane gjithashtu dalin tmerrësisht keq). Në përgjithësi, autorët vlerësojnë se 120 shtete janë ende të ndikuara deri diku nga kjo sindromë.

Si një patriark, Z. Manshad pritet t’i zgjidhë problemet që i shkaktojnë fiset e tij. Shumë prej këtyre problemeve rezultojnë me gjakderdhje. “Dje,” thotë ai, atij i duhej të zgjidhte një mosmarrëveshje mbi tokën. Burra nga një fis tjetër po gërmonin rërën për të bërë çimento në një copë tokë që ata dhe fisi i zotit Manshad e pretendonin për vete. Filluan të shtënat. Një burrë u godit në kofshë. Një armëpushim u arrit për të diskutuar kompensimin, të ndërmjetësuar nga një fis i tretë. Në një incident tjetër pesë ditë më parë, tre burra u vranë gjatë një grindjeje të ndërlidhur me një kamion. Ne kemi “shumë probleme si kjo”, shton sheiku.

Policia irakiane ngurron të ndërhyjë në vrasjet fisnore. Ai që është fajtor ndoshta është i armatosur. Nëse ai vdes duke i rezistuar arrestimit, të afërmit e tij meshkuj do ta ndiejnë si obligim moral që ta vrasin policin që ka shtënë në të apo, nëse nuk e bën këtë, një nga kolegët e tij. Pak policë duan ta zgjedhin një luftë të tillë. Është shumë më e lehtë t’i lejosh fiset t’i zgjidhin mosmarrëveshjet e tyre.

Rezultati është se kodet e vjetra të nderit shpesh e shkelin ligjin irakian. Ciklet e hakmarrjes mund të dalin jashtë kontrollit. “Kalimtarët e pafajshëm po vriten,” ankohet Muhammed al-Zadyn, i cili këshillon guvernatorin e Basrës, një qytet jugor, për çështjet e fiseve. “Lufta e fundit duke përdorur armë ndodhi pardje,” thotë ai. Muajin e mëparshëm ai kishte ndihmuar në zgjidhjen e një grindjeje e cila datonte nga një vrasje në vitin 1995 dhe që atëherë kishte përfshirë një hakmarrje kokë për kokë. Zadyn ka dy plagë plumbi në kokë, të shkaktuara pasi ai dënoi shantazhin fisnor të firmave të naftës.

Dikush e thërret në telefon; një grindje tjetër ka nevojë për ndërmjetësim. Një grua u akuzua për marrëdhënie seksuale jashtëmartesore. Deri më tani, shtatë persona janë vrarë dhe pesë janë plagosur ditët e fundit. Për shkak se dy nga të vrarët ishin pleq, të afërmit e tyre thonë se ata duhet të vrasin dhjetë nga fisi tjetër për t’u barazuar. Z. Zadyn e pret një natë e zënë dhe e gjatë sonte.

Besnikëria e klanit mund ta pengojnë zhvillimin e shtetit. Kur një anëtar i klanit punësohet në ministrinë e shëndetësisë, ka mundësi që i njëjti ta ndiejë si obligim që t’i punësojë kushërinjtë e tij të pakualifikuar dhe të ofrojë kontrata për të afërmit e tij sesa për të përmirësuar shëndetin e kombit. Kjo ndihmon në shpjegimin e faktit se pse ministritë irakane janë kaq të korruptuara.

Dhe kur shteti shihet si burim plaçke, njerëzit luftojnë për atë plaçkë. Iraku ka dëshmuar pesë grushtshtete midis kohës së pavarësisë në vitin 1932 dhe marrjes së pushtetit nga Saddam Husseini në vitin 1979; qysh atëherë Iraku ka pushtuar dy fqinjë të saj, është pushtuar nga Shtetet e Bashkuara, janë parë xhihadistë teksa kanë krijuar një kalifat, si efekt i kësaj kurdët janë shkëputur dhe milicitë shiite, disa të mbështetura nga Irani, u bënë pothuajse aq të fuqishme sa edhe vetë qeveria. Është e qartë, jo të gjitha këto mund t’i vihen në fajësi klaneve patriarkale. Por as të huajt nuk mund të fajësohen për të gjitha këto.

Zonja Hudson dhe bashkautorët e saj testuan lidhjen midis sindromës së tyre patrilineale dhe paqëndrueshmërisë së dhunshme politike. Ata u rikthyen shumë shpesh në 176 vendet e tyre, duke kontrolluar për gjëra të tjera që mund të nxisin konflikte, të tilla si grindjet etnike dhe fetare, historia koloniale dhe kategori të gjera kulturore si myslimane, perëndimore dhe hindu.

Të njëjtit nuk arritën të vërtetonin se sindroma në fjalë shkaktoi paqëndrueshmëri – kjo do të kërkonte ose të dhëna afatgjate që ende nuk ishin mbledhur ose eksperimente natyrore që janë praktikisht të pamundura me vende të tëra. Por ata gjetën një lidhje të fortë statistikore. Kjo sindromë bëri të mundur shpjegimin e tri të katërtave e ndryshimit në rezultatin e një vendi në Indeksin e Shteteve të Fragile të përpiluar nga Fondi për Paqen, një qendër studimi në Uashington. Kësisoj, doli të jetë një parashikues më i mirë i paqëndrueshmërisë së dhunshme sesa të ardhurat, urbanizimi ose një masë e qeverisjes së mirë nga Banka Botërore.

Autorët gjithashtu gjetën dëshmi se patriarkalizmi dhe varfëria shkojnë paralelisht me njëra-tjetrën. Kjo sindromë dha shpjegim për katër të pestat e ndryshimit në sigurinë ushqimore dhe katër të pestat e ndryshimit në rezultatet në Indeksin e Zhvillimit Njerëzor të OKB-së, i cili mat gjëra të tilla si jetëgjatësia, shëndeti dhe arsimi. “Duket sikur mënyra më e sigurt për të mallkuar vendin tënd është t’i nënshtrosh gratë,” përfundojnë ata.

Seksizmi nis nga shtëpia

Pengesat me të cilat ballafaqohen femrat fillojnë qysh në muajt e shtatzënisë. Familjet që preferojnë djemtë mund t’i abortojnë vajzat. Kjo ka qenë veçanërisht e zakonshme në Kinë, Indi dhe rajonin e Kaukazit post-sovjetik. Falë abortit përzgjedhës të seksit dhe neglizhencës së fëmijëve vajza, të paktën 130 milionë vajza mungojnë në popullsinë e botës, sipas një vlerësimi të bërë.

Kjo do të thotë që shumë burra janë të dënuar të mbesin beqarë; dhe beqarët e frustruar mund të jenë të rrezikshëm. Lena Edlund nga Universiteti Columbia dhe bashkautorët e saj zbuluan se në Kinë, për çdo 1% rritje në raportin e burrave kundrejt grave, dhuna dhe kriminaliteti me bazë pronën është rritur me 3.7%. Pjesë të Indisë me tepricë burra po ashtu karakterizohen me më shumë dhunë ndaj grave. Kryengritja në Kashmir ka rrënjë politike, por nuk mund bëjë asgjë që shteti të ketë një nga raportet më të këqija sa i përket raportit seksual në Indi.

Standardet familjare ndryshojnë shumë. Ndoshta destabilizuesi më i madh shoqëror është poligamia (ose, më saktë, poliginia, ku një burrë martohet me më shumë se një grua). Vetëm rreth 2% e njerëzve jetojnë në familje poligame. Por në vendet më pak stabile ky fenomen është i përhapur. Në shtetin e Mali. të shkatërruar nga lufta, Burkina Faso dhe Sudanin e Jugut, shifra është më shumë se një e treta. Në verilindje të Nigerisë, ku xhihadistët e Boko Haram kontrollojnë sipërfaqe të mëdha territori, 44% e grave të moshës 15-49 vjeç janë pjesë e sindikatave poliginoze.

Nëse 10% i burrave më të pasur kanë katër gra secili, 30% i mbetur nuk do të ketë asnjë. Kjo u jep atyre një stimulim të fortë shtesë për të vrarë burra të tjerë dhe për t’i vjedhur mallrat e tyre. Ata ose mund të formojnë grupe banditësh me kushërinjtë e tyre, sikurse në Nigerinë veriperëndimore, ose të bashkohen me ushtritë rebele, sikurse në Sahel. Në Guinea, ku ushtarët kryen një grushtshtet më 5 shtator, 42% e grave të martuara të moshës 15-49 vjeç kanë gra partnere apo ortake.

Kostoja për nusen, një praktikë më e përhapur, është gjithashtu destabilizuese. Në gjysmën e vendeve, martesa zakonisht përfshin këmbimin e nuseve me para ose mallra. Shumica e kulturave patrilineale këmbëngulin në këtë fenomen. Zakonisht burimet kalojnë nga familja e dhëndrit tek nusja, megjithëse në Azinë Jugore është zakonisht anasjelltas (e njohur si prikë).

Shumat e përfshira janë shpesh të mëdha. Në rrethin Tororo në Uganda, një dhëndër pritet t’i paguajë familjes së nuses së tij pesë lopë, pesë dhi dhe pak para, të cilat ndahen midis të afërmve të saj të gjinisë mashkullore. Si pasojë, “disa burra do të thonë:” ti je prona ime, kështu që unë kam të drejtë të të rrah”, thotë Mary Asili, e cila udhëheqë me një degë lokale të Mifumi, një grup grash.

Kostoja për nusen inkurajon martesën e hershme për vajzat, dhe martesën e vonshme për burrat. Nëse vajzat e një babai martohen në moshën 15 vjeç dhe djemtë e tij në 25, ai ka mesatarisht një periudhë prej dhjetë vjetësh për të mjelur dhe shumuar lopët që merr për vajzat e tij para se të paguajë për martesën e djemve të tij. Në Ugandë, 34% e grave janë martuar para moshës 18 vjeç dhe 7% para moshës 15 vjeç. Martesat e hershme do të thotë që vajzat kanë më shumë gjasa ta braktisin shkollën dhe më pak të afta për t’i bërë ballë një burri abuziv.

Storia nga Tororo është tipike. Nyadoi (emër i sajuar) priti 32 vjet për ta braktisur burrin e saj, megjithëse ai dikur e kërcënoi se do t’i priste kokën me një shat. Ai ishte “njeriu që martohet sot, nesër dhe çdo ditë”. Ajo ishte gruaja e parë. Kur e mori edhe gruan e tretë, burri i saj shiti panelet e hekurit që Nyadoi i kishte blerë për të ndërtuar një çati të re. Ndoshta ai kishte nevojë për para për gruan e tij të re.

Kostoja për nusen mund ta bëjë martesën të papërballueshme për burrat. Zoti Manshad në Irak ankohet: “Shumë të rinj nuk mund të martohen. Mund t’u kushtojë 10 mijë dollarë.” I pyetur nëse mosmarrëveshjet vdekjeprurëse të fisit të tij të ndërlidhura me rërën dhe automjetet mund të jenë motivuar nga dëshira për të mbledhur një shumë të tillë, ai ngre supet dhe shton: “Është domosdoshmëri bazike jetësore të martohesh.”

Grupet kryengritëse e shfrytëzojnë zhgënjimin e meshkujve për rekrutim. Shteti Islamik u ofroi luftëtarëve të tij skllevër seksi. Boko Haram u ofron anëtarëve të saj mundësinë për të rrëmbyer vajza. Thuhet se disa talebanë po trokasin në dyer dhe po kërkojnë që familjet t’i dorëzojnë gratë beqare për t’i “martuar” ato.

Nuk jam pronë jotja

Patrilinealiteti mbështetet nga rregullat e pronës që favorizojnë burrat. Për t’i mbajtur pasuritë brenda patrilinealitetit, shumë shoqëri ua bëjnë shumë të vështirë grave të zotërojnë ose trashëgojnë prona. Ligjet e shkruara shpesh janë më të drejta, por traditat mund t’i tejkalojnë ato. Në Indi, vetëm 13% e tokës zotërohet nga gratë. Disa studime kanë treguar se gratë që zotërojnë tokë kanë më shumë fuqi negocimi në shtëpi dhe kanë më pak gjasa të vuajnë nga dhuna në familje.

Nyadoi u përpoq të ndërtonte një shtëpi të vogël në tokën e prindërve të saj ndjerë, por kushërinjtë e saj i thanë se nuk mundet, sepse ajo ishte një grua. Vetëm kur stafi nga Mifumi ndërhyri në një takim klanor dhe përcaktoi të drejtat e saj sipas ligjit Ugandian, të afërmit e saj i mundësuan asaj atë të zotëronte një pjesë të vogël toke. Ajo tani jeton atje, larg burrit të saj. Teksa qan ajo i kujton “të gjitha vuajtjet për kaq shumë vite… luftime, rrahje, prerje, përzënie.

Jeta brenda shtëpisë është me shumë rëndësi. Nëse djemtë i shohin baballarët e tyre teksa i ngacmojnë nënat e tyre, ata mësojnë ti ngacmojnë gratë e tyre të ardhshme. Ata gjithashtu mund ta adaptojnë idenë që mund t’u japë të drejtë, dhe ta zbatojnë të njëjtën në sferën publike. Zonja Hudson argumenton se nëse gratë i nënshtrohen autokracisë dhe terrorit në shtëpitë e tyre, shoqëria është gjithashtu më e cenueshme nga këto anomali.

Gati për t’u përballë me botën

Megjithatë, ka arsye për optimizëm. Globalisht, kultura patrilineale është në ikje e sipër. Aborti selektiv i vajzave është në rënie. Raporti mashkull-femër në lindje arriti kulmin në Kinë dhe Indi dhe ka rënë që atëherë. Në Korenë e Jugut, Gjeorgji dhe Tunizi, të cilat dikur kishin raporte seksuale shumë të shtrembëruara, ka rënë në normën natyrale.

Martesa e fëmijëve po shënon rënie gjithashtu. Që nga viti 2000 më shumë se 50 vende kanë rritur moshën minimale ligjore të martesës në 18 vjeç. Në nivel global, 19% e grave të moshës 20-24 vjeç u martuan si 18 vjeçare dhe 5% si 15 vjeçare, sipas UNICEF-it, fondi i fëmijëve të Kombeve të Bashkuara, por kjo është në rënie nga 31% dhe më shumë se 10% në vitin 2000. Poliginia është më pak e zakonshme se sa ishte më parë, dhe shpesh jopopullore edhe aty ku është e përhapur, për shkak të dëmit që u shkakton grave dhe burrave jo elitë. Grupet e grave kanë bërë apele për ndalesa në vende të tilla si India, Uganda, Egjipti dhe Nigeria.

Edhe në Irakun rural, disa tradita seksiste janë në ikje e sipër. Manshad thotë se nuk është më e pranueshme që burrat të paguajnë borxhet që ndërlidhen me gjak (vrasje) duke i dorëzuar një vajzë. “Është haram [mëkatar],” thotë ai, megjithëse feministët vendas thonë se kjo ende vazhdon.

Tendencat e tjera që ndihmojnë në këtë drejtim përfshijnë urbanizimin dhe pensionet. Kur gratë lëvizin në qytete, ato fitojnë paga më të larta dhe rrisin ndikimin e tyre në shtëpi. Edhe lidhjet e tyre klanore kanë tendencë të dobësohen, pasi ato jetojnë të rrethuar nga joanëtarët.

Kur shteti jep pensione, të moshuarit nuk varen më aq plotësisht nga fëmijët e tyre për t’i mbështetur ata. Kjo e dobëson logjikën e patrilinealitetit. Nëse prindërit nuk kanë nevojë për një djalë që të kujdeset për ta, ata mund të mos e dëshirojnë një të tillë me aq ngulm, ose të këmbëngulin aq fort sa ai dhe gruaja e tij të jetojnë me ta. Ata madje mund të ndihen krenarë që ta kenë një vajzë.

Diçka e tillë ka ndodhur në Korenë e Jugut, shtet ky i cili në kohët moderne e ka çmontuar shumë shpejt një sistem patrilineal. Në vitin 1991 barazoi të drejtat e trashëgimisë mashkullore dhe femërore dhe i dha fund të drejtës automatike të burrit për kujdestarinë e fëmijëve pas divorcit. Në vitin 2005 nocioni ligjor i një “kryefamiljari” të vetëm (zakonisht meshkuj) u hoq. Në vitin 2009 një gjykatë e shpalli përdhunimin martesor antikushtetues. Ndërkohë, rritja e pensioneve shtetërore uli ndjeshëm pjesën e koreanëve të vjetër që jetonin me djemtë e tyre dhe të cilët vareshin prej tyre. Dhe mes prindërve, një nga preferencat më të forta në botë për foshnjat meshkuj kaloi brenda një brezi në një preferencë të vogël për vajzat.

Ndryshimi ishte aq i shpejtë sa shkaktoi një reagim të ashpër midis burrave konfuzë. Për krahasim, u deshën shekuj që kultura patrilineale të venitej në Perëndim, megjithëse filloi shumë më herët, kur kisha katolike e ndaloi poligaminë, martesën e detyruar dhe martesën me kushërinjtë si dhe mostrashëgiminë e vejushave në shekullin e shtatë.

Qëndrimet individuale mund të evoluojnë. Në Uganda, e cila ka qenë dëshmitare e pesë ndryshime të dhunshme të qeverisë që nga pavarësia, 49% e grave dhe 41% e burrave kanë deklaruar nëpër sondazhe se ndonjëherë është e pranueshme që një burrë të rrahë gruan e tij. Mirëpo, ky standard tashmë është në rënie.

Në qarkun verior të Lira, i cili ende po shërohet nga një luftë e gjatë kundër rebelëve të Ushtrisë së Rezistencës së Zotit, dhuna në familje është e shfrenuar, thotë Molly Alwedo, punonjëse sociale. Megjithatë, po pëson rënie. Ajo këtë ia atribuon Iniciativës së vërtetë të Etërve, një projekt i krijuar nga Save the Children, një bamirësi dhe Institut për Shëndetin Riprodhues në Universitetin Georgetown. Ajo u ofron mentorë meshkuj më të vjetër për baballarë të rinj për të përmirësuar aftësitë e tyre prindërore dhe marrëdhëniet.

Gary Barker nga Promundo, një OJQ që promovon një mentorim të tillë në nivel global, thotë: “Ka gjithmonë një grup burrash që thonë, prit pak, nuk besoj në këto standarde [seksiste]. [Ata i shohin] pasojat për nënat dhe motrat e tyre.” Janë disidentët vendas, në vend që të parashutistëve perëndimorë, ata që i bëjnë lajmëtarët më të mirë. Mentorët nuk ua thonë të rinjve se qëndrimet e tyre janë toksike. Ata i bëjnë ata të flasin; për atë që ndodh në shtëpitë e tyre dhe nëse diçka e tillë është e drejtë. Bashkëmoshatarët i japin këshilla njëri-tjetrit se si ta kontrollojnë zemërimin e tyre.

Nuk funksionon kudo. Mirëpo një ekzaminim me 1,200 baballarë Ugandas zbuloi se përpjekje të tilla rezultuan në një rënie të dhunës në familje. Emmanuel Ekom, maturant i vërtetë i Etërve, vinte në shtëpi i dehur dhe grindej deri në mëngjes, thotë gruaja e tij, Brenda Akong. Tani ai bën punë të cilat dikur i përbuzte si punë grash, të tilla si mbledhja e druve për zjarr dhe uji. Një ditë ajo erdhi në shtëpi dhe e pa atë teksa e bënte gati darkën.