Nga forum i qetë në forcë rajonale? Roli në rritje i NB8 në sigurinë evropiane
Në një kohë tensionesh në rritje në arenën ndërkombëtare, grupimi pak i njohur NB8 – i përbërë nga pesë shtete nordike dhe tre shtete balltike – po shndërrohet në një forcë të rëndësishme politike në Evropën Veriore. E krijuar fill pas Luftës së Ftohtë për të ndihmuar shtetet e Balltikut të integrohen në strukturat perëndimore, NB8 po shfaqet sot si një aktor i organizuar, dinamik dhe gjithnjë e më relevant në fushën e sigurisë evropiane.
Nga bashkëpunim teknik në ndikim politik
NB8 (Nordic-Baltic Eight), që dikur quhej 5+3, lindi si një forum bashkëpunimi ndërmjet vendeve nordike (Danimarka, Finlanda, Islanda, Norvegjia, Suedia) dhe atyre balltike (Estonia, Letonia, Lituania). Fillimisht, vendet nordike ndihmuan shtetet baltike në anëtarësimin e tyre në BE dhe NATO. Sot, ky grupim është transformuar në një platformë të barabartë për bashkëpunim politik, ekonomik dhe të sigurisë.
Rritja e profilit të NB8 pas pushtimit rus të Ukrainës
Invasioni rus i Ukrainës në vitin 2022 rriti ndjeshëm ndjeshmërinë e vendeve të Evropës Veriore për sigurinë rajonale. Me Finlandën dhe Suedinë që iu bashkuan NATO-s, të gjitha vendet e NB8 u bënë anëtare të aleancës. Rajoni nordik-baltik, me një kufi të përbashkët me Rusinë prej 2,555 km, është sot fronti më i gjatë tokësor i NATO-s me Moskën.
Ky realitet e ka bërë NB8 një platformë kyçe për koordinimin politik dhe strategjik në përballje me sfidat e reja. Vendet e këtij grupimi janë ndër më të zëshmet dhe më të përkushtuarat në mbështetjen për Ukrainën, si në nivel ushtarak, diplomatik dhe humanitar.
Iniciativa të përbashkëta dhe rol gjithnjë e më aktiv
NB8 ka qenë ndër grupimet që kanë kontribuar më shumë për Ukrainën – me mbi 26 miliardë euro ndihmë deri në shkurt 2025 – si në terma absolutë, ashtu edhe për frymë. Liderët e NB8 kanë udhëtuar së bashku drejt Kievit dhe kanë zhvilluar diplomaci rajonale për të promovuar mbështetjen ndërkombëtare ndaj Ukrainës, përfshirë takime me liderë si Emmanuel Macron dhe Donald Tusk.
Në vitin 2024, për herë të parë që prej 2017-ës, u mbajt një samit i plotë i NB8 në Suedi. Po ashtu, ministrat e Jashtëm të këtyre vendeve udhëtuan në Indi për të përcjellë një mesazh të unifikuar për sigurinë evropiane.
Më shumë se Ukrainë: qëndrim edhe për Moldavinë dhe Armeninë
Përveç Ukrainës, NB8 ka mbështetur edhe integrimin e Republikës së Moldavisë në BE, si dhe reformat demokratike në Armeni. Në tetor 2024, ministrat e Jashtëm të NB8 vizituan Kishinau dhe premtuan ndihmë për stabilitetin dhe sigurinë e Moldavisë.
Sfida të brendshme dhe rreziqe për fragmentim
Megjithatë, suksesi i NB8 nuk vjen pa sfida. Grupi nuk ka një sekretariat të përhershëm, vendimet merren me konsensus dhe mungesa e një strukture të përhershme administrative mund të pengojë vijueshmërinë. Për më tepër, prioritetet e ndryshme të vendeve anëtare – nga politika fiskale te emigracioni – mund të ngadalësojnë reagimin kolektiv në kohë krizash.
Po ashtu, ekziston një rrezik që bashkëpunimi i thelluar mes vendeve të NB8 të krijojë sub-grupime që mund të dobësojnë unitetin brenda BE-së ose NATO-s.
Perspektiva dhe prioritetet e ardhshme
Me Danimarkën në krye të presidencës së NB8 për vitin 2025, pritet që fokusi të mbetet tek siguria dhe mbrojtja rajonale, bashkëpunimi me Gjermaninë dhe Poloninë, si dhe përballja me sfidat që vijnë nga SHBA-ja, veçanërisht pas tensioneve rreth Grenlandës.
Ish-sekretari i përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg, është ngarkuar të hartojë një raport të pavarur mbi të ardhmen e bashkëpunimit të sigurisë në këtë rajon – një shenjë se NB8 po merr gjithnjë e më shumë rëndësi strategjike.
Nga forum i qetë, në forcë rajonale
NB8 ka kaluar nga një grupim teknik në një strukturë me ndikim të konsiderueshëm politik. Me qëndrime të forta ndaj agresionit rus, mbështetje për Ukrainën, Moldavinë dhe Armeninë, dhe përpjekje për të forcuar rezistencën ndaj kërcënimeve hibride, NB8 po shndërrohet në një faktor vendimtar për sigurinë evropiane.
Sfida për të ardhmen do të jetë balancimi mes thellimit të bashkëpunimit rajonal dhe ruajtjes së kohezionit në kuadër të BE-së dhe NATO-s. Nëse e kalon këtë provë, NB8 mund të bëhet një nga shtyllat më të rëndësishme të sigurisë dhe stabilitetit në Evropën Veriore.
Ky artikull është përshtatur në shqip nga Rruga Press bazuar në analizën e publikuar nga International Politik Quarterly.
Rruga Press