Burimet e Fuqisë Amerikane

November 24, 2023 User2

Një politikë e jashtme për një botë të ndryshuar

Nga Jake Sullivan, Këshilltar për Siguri Kombëtare i Presidentit Biden, botuar në Foreign Affairs, më 24 tetor 2023.

Asgjë në politikën botërore nuk është e pashmangshme. Elementët thelbësorë të fuqisë kombëtare, si demografia, gjeografia dhe burimet natyrore kanë rëndësi, por historia tregon se këto nuk janë të mjaftueshme për të përcaktuar se cilët vende do të formësojnë të ardhmen. Janë vendimet strategjik që marrin vendet ato të cilët kanë më shumë rëndësi – si e organizojnë veten së brendshmi, në çfarë investojnë, me kë zgjedhin të rreshtohen dhe kush dëshiron të rreshtohet me ta, cilat luftëra bëjnë, cilat i pengojnë dhe cilat i shmangin.

Kur Presidenti Joe Biden mori detyrën, ai pranoi se politika e jashtme e ShBA-së është në një pikë infleksioni, ku vendimet që amerikanët marrin tani do të kenë një impakt të madh në të ardhmen. Fuqitë thelbësore të Shteteve të Bashkuara janë të mëdha, si në terma absolutë ashtu edhe në raport me vendet e tjerë. ShBA-ja ka një popullsi në shtim e sipër, burime të bollshme dhe një shoqëri të hapur që tërheq talentin dhe investimet, e që nxit inovacionin dhe rishpikjen. Amerikanët duhet të jenë optimistë për të ardhmen. Por politika e jashtme e ShBA-së u zhvillua në një epokë që po shndërrohet shpejt në një kujtim dhe pyetja tani është nëse vendi mund të përshtatet me sfidën kryesore me të cilën përballet: garën në një epokë ndërvarësie.

Epoka pas Luftës së Ftohtë ishte një periudhë ndryshimesh të mëdha, por filli i përbashkët përgjatë viteve 1990 dhe viteve pas 11 shtatorit ishte mungesa e garës intensive të fuqive të mëdha. Ky ishte kryesisht rezultat i epërsisë ushtarake dhe ekonomike të Shteteve të Bashkuara, megjithëse u interpretua gjerësisht si dëshmi se bota ra dakord për drejtimin bazë të rendit ndërkombëtar. Ajo epokë pas Luftës së Ftohtë tani ka përfunduar definitivisht. Konkurrenca strategjike është intensifikuar dhe tani prek pothuajse çdo aspekt të politikës ndërkombëtare, jo vetëm domenin ushtarak. Po e ndërlikon ekonominë globale. Po ndryshon mënyrën se si vendet merren me problemet e përbashkëta si ndryshimet klimatike dhe pandemitë. Dhe kjo po shtron pyetje themelore për atë që do të vijë më pas.

Hamendësimet dhe strukturat e vjetra duhet të përshtaten për të përmbushur sfidat me të cilat do të përballet ShBA-ja nga tani deri në vitin 2050. Në epokën e mëparshme, kishte hezitim për të trajtuar dështimet e qarta të tregut, të cilat kërcënonin qëndrueshmërinë e ekonomisë amerikane. Meqenëse ushtria amerikane nuk kishte një ekuivalent të dytë dhe si përgjigje ndaj 11 shtatorit, Uashingtoni u përqendrua te aktorët joshtetërorë dhe kombet zullumqarë. Nuk u fokusua në përmirësimin e pozicionit të tij strategjik dhe përgatitjen për një epokë të re në të cilën konkurrentët do të përpiqeshin të riprodhonin avantazhet e tij ushtarakë, pasi nuk ishte kjo bota me të cilën përballej në atë kohë. Zyrtarët gjithashtu hamendësuan kryesisht se bota do të bashkohej për të trajtuar krizat e zakonshme, siç bëri në vitin 2008 me krizën financiare, në vend që të fragmentohej, siç do të bënte përballë një pandemie që ndodh një herë në shekull. Uashingtoni i trajtonte shumë shpesh institucionet ndërkombëtare si të fiksuara dhe të pandryshueshme, pa adresuar mënyrat në të cilat ato ishin ekskluzive dhe nuk përfaqësonin komunitetin më të gjerë ndërkombëtar.

Efekti i përgjithshëm ishte se megjithëse ShBA-ja mbeti fuqia kryesore e botës, disa nga muskujt e saj më vitalë u atrofizuan. Për më tepër, me zgjedhjen e Donald Trumpit, ShBA-ja kishte një president që besonte se aleancat e saj ishin një formë e ndihmës sociale gjeopolitike. Hapat që ai ndërmori, që dëmtuan ato aleanca, u festuan nga Pekini dhe Moska, të cilët me të drejtë i panë aleancat e ShBA-së si burim të forcës amerikane dhe jo si detyrim-borxh. Në vend që të vepronte për të formësuar rendin ndërkombëtar, Trumpi u tërhoq prej tij.

Kjo është ajo me të cilën u përball presidenti Biden kur mori detyrën. Ai ishte i vendosur që jo vetëm të riparonte dëmin e menjëhershëm ndaj aleancave të Shteteve të Bashkuara dhe udhëheqjes së saj në botën e lirë, por edhe të ndiqte projektin afatgjatë të modernizimit të politikës së jashtme të ShBA-së për sfidat e sotme. Kjo detyrë u lehtësua nga pushtimi i paprovokuar i Ukrainës nga Rusia në shkurt 2022, si dhe nga rritja e vendosmërisë së Kinës në Detin Jugor të Kinës dhe përtej Ngushticës së Tajvanit.

Thelbi i politikës së jashtme të presidentit Biden është të vendosë një themel të ri të forcës amerikane, ashtu që vendi të jetë në pozicionin më të mirë për të formësuar epokën e re në atë mënyrë që mbron interesat dhe vlerat e tij, si dhe e shpie përpara të mirën e përbashkët. E ardhmja e vendit do të përcaktohet nga dy gjëra: nëse mund të mbajë avantazhet e tij thelbësore në garën gjeopolitike dhe nëse mund të mbledhë botën për të adresuar sfidat transnacionale, nga ndryshimet klimatike dhe shëndeti global te siguria ushqimore dhe rritja ekonomike gjithëpërfshirëse.

Në nivel themelor, kjo kërkon ndryshimin e mënyrës se si ShBA-ja mendon për pushtetin. Kjo administratë erdhi në detyrë duke besuar se fuqia ndërkombëtare varet nga një ekonomi e fortë e brendshme dhe se fuqia e ekonomisë matet jo vetëm nga madhësia ose efikasiteti i saj, por edhe nga shkalla në të cilën ajo funksionon për të gjithë amerikanët dhe është e lirë nga varësitë e rrezikshme. Kuptuam se fuqia amerikane mbështetet gjithashtu te aleancat e saj, por se këto marrëdhënie, shumë prej të cilave datojnë më shumë se shtatë dekada, duhej të përditësoheshin dhe energjizoheshin për sfidat e sotme. Ne e kuptuam se ShBA-ja është më e fortë kur janë të tillë gjithashtu partnerët e saj, e kështu ne jemi të përkushtuar të ofrojmë një propozim me vlerë më të mirë globalisht, për të ndihmuar vendet të zgjidhin problemet urgjente që asnjë vend nuk mund t’i zgjidhë vetë. Ne e kuptuam se Uashingtoni nuk mund të përballonte më një qasje të padisiplinuar ndaj përdorimit të forcës ushtarake, edhe pse kemi mobilizuar një përpjekje masive për të mbrojtur Ukrainën dhe për të ndaluar agresionin rus. Administrata Biden i kupton realitetet e reja të pushtetit. Dhe kjo është arsyeja pse ne do ta lëmë Amerikën më të fortë se sa e gjetëm.

Fronti i brendshëm

Pas Luftës së Ftohtë, ShBA-ja nënvlerësoi rëndësinë e investimit në ekonomi vibrante në vend. Në dekadat pas Luftës së Dytë Botërore, vendi kishte ndjekur një politikë të investimeve të guximshme publike, duke përfshirë në K & D dhe në sektorët strategjikë. Kjo strategji mbështeti suksesin e saj ekonomik, por me kalimin e kohës, ShBA-ja u largua prej saj. Qeveria amerikane hartoi politika tregtare dhe një kod tatimor që vendosi fokus të pamjaftueshëm si te punëtorët amerikanë ashtu edhe te planeti. Në bollëkun e “fundit të historisë”, shumë vëzhgues pohuan se rivalitetet gjeopolitike do t’i hapnin rrugën integrimit ekonomik dhe shumica besonin se vendet e reja të futura në sistemin ekonomik ndërkombëtar do të përshtatnin politikat e tyre për të luajtur sipas rregullave. Si rezultat, ekonomia e ShBA-së zhvilloi dobësi shqetësuese. Teksa në një nivel të përgjithshëm lulëzoi, nën sipërfaqe komunitete të tëra u zbrazën. ShBA-ja hoqi dorë nga udhëheqja në sektorët kritikë të prodhimit. Nuk arriti të bënte investimet e nevojshme në infrastrukturën e saj. Dhe klasa e mesme mori një goditje.

Presidenti Biden i ka dhënë përparësi investimit në inovacionin dhe fuqinë industriale nga brenda, në shtëpi – atë që është bërë e njohur si “Bidenomics”. Këto investime publike nuk kanë të bëjnë me zgjedhjen e fituesve dhe humbësve apo me të dhënit fund globalizimit. Ato mundësojnë dhe jo zëvendësojnë, investimet private. Ato shtojnë kapacitetin e Shteteve të Bashkuara për të ofruar rritje gjithëpërfshirëse, për të ndërtuar elasticitet dhe për të mbrojtur sigurinë kombëtare.

Administrata Biden ka miratuar investimet e reja më të gjera në dekada, duke përfshirë Aktin dypartiak të Investimeve në Infrastrukturë dhe Punëve, Aktin e CHIPS dhe Shkencës, si dhe Aktin e Reduktimit të Inflacionit. Po promovojmë përparime të reja në inteligjencën artificiale, informatikën kuantike, bioteknologjinë, energjinë e pastër dhe gjysmëpërçuesit, teksa mbrojmë avantazhet dhe sigurinë e Shteteve të Bashkuara përmes kontrolleve të reja të eksportit dhe rregullave të investimeve, në partneritet me aleatët. Këto politika kanë bërë dallimin. Investimet në shkallë të gjerë në prodhimin e gjysmëpërçuesve dhe energjisë së pastër janë 20-fishuar që nga viti 2019. Tani vlerësojmë se investimet publike dhe private në këta sektorë do të arrijnë në 3.5 trilion dollarë gjatë dekadës së ardhshme. Dhe shpenzimet për ndërtimin në prodhim janë dyfishuar që nga fundi i vitit 2021.

Në dekadat e fundit, zinxhirët e furnizimit të Shteteve të Bashkuara për minerale kritike ishin bërë shumë të varura nga tregjet e paparashikueshme jashtë shtetit, shumë prej të cilëve dominohen nga Kina. Kjo është arsyeja pse administrata po punon për të ndërtuar zinxhirë furnizimi elastik dhe të qëndrueshëm me partnerë dhe aleatë në sektorë jetikë—përfshirë gjysmëpërçuesit, mjekësinë dhe bioteknologjinë, mineralet kritike dhe bateritë—në mënyrë që ShBA-ja të mos jetë e cenueshme nga çmimet ose ndërprerjet e furnizimit. Qasja jonë përfshin mineralet që janë të rëndësishme për të gjitha aspektet e sigurisë kombëtare, duke kuptuar se sektorët e komunikimit, energjisë dhe informatikës janë po aq thelbësor sa sektori tradicional i mbrojtjes. E gjithë kjo e ka vënë ShBA-në në një pozicion ku absorbohen më mirë përpjekjet e fuqive të jashtme për të kufizuar aksesin amerikan në inputet kritike.

Kur kjo administratë mori detyrën, ne zbuluam se megjithëse ushtria amerikane është më e forta në botë, baza e saj industriale vuante nga një sërë dobësish të pa-adresuara. Pas vitesh me investime të pamjaftueshme, fuqi punëtore të plakur dhe ndërprerje të zinxhirit të furnizimit, sektorë të rëndësishëm të mbrojtjes ishin bërë më të dobët dhe më pak dinamikë. Administrata Biden po i rindërton ata sektorë, duke bërë gjithçka, nga investimi në bazën industriale të nëndetëseve deri te prodhimi i municioneve më kritike, në mënyrë që ShBA-ja të mund të bëjë atë që është e nevojshme për të ruajtur fuqinë parandaluese në rajonet e garës. Ne po investojmë në fuqinë parandaluese bërthamore të ShBA-së për të siguruar efektshmërinë e saj të vazhdueshme, në një kohë kur konkurrentët ndërtojnë arsenalet e tyre, teksa sinjalizon hapjen ndaj negociatave të ardhshme të kontrollit të armëve nëse ata janë të interesuar. Ne jemi gjithashtu në partneritet me laboratorët dhe kompanitë më inovative për të siguruar që aftësitë konvencionale superiore të Shteteve të Bashkuara të përfitojnë nga teknologjitë më të fundit.

Administratat e ardhshme mund të ndryshojnë nga jona në detaje se si do të shfrytëzohen burimet e brendshme të forcës kombëtare. Kjo është një temë legjitime për debat. Por në një botë më garuese, nuk mund të ketë dyshim se Uashingtoni duhet të thyejë barrierën midis politikës së brendshme dhe asaj të jashtme, dhe se investimet e mëdha publike janë një komponent thelbësor i politikës së jashtme. Presidenti Dwight Eisenhower e bëri këtë në vitet 1950. Ne po e bëjmë sërish sot, por në partneritet me sektorin privat, në koordinim me aleatët dhe me fokus në teknologjitë moderne të sotme.

Të gjithë bashkë tani

Aleancat dhe partneritetet e Shteteve të Bashkuara me demokracitë e tjera kanë qenë avantazhi i saj më i madh ndërkombëtar. Ato ndihmuan në krijimin e një bote më të lirë dhe më të qëndrueshme. Ndihmuan në frenimin e agresionit apo në kthimin e tij përmbys. Dhe ata donin të thoshin se Uashingtoni nuk duhej të shkonte kurrë i vetëm. Por këto aleanca u ndërtuan për një epokë tjetër. Vitet e fundit, ShBA-ja i ka shfrytëzuar pak aleancat apo edhe i ka minuar ato.

Presidenti Biden ishte i qartë që nga momenti kur mori detyrën për rëndësinë që i jepte aleancave të ShBA-së, veçanërisht duke pasur parasysh skepticizmin e paraardhësit të tij ndaj tyre. Por ai e kuptoi se edhe ata që i mbështetën këto aleanca gjatë tre dekadave të fundit, shpesh e shpërfillën nevojën e modernizimit të tyre për të garuar në një epokë ndërvarësie. Prandaj, ne i kemi forcuar këto aleanca dhe partneritete në mënyra materiale që përmirësojnë pozicionin strategjik të Shteteve të Bashkuara dhe aftësinë e saj për t’u përballur me sfidat e përbashkëta. Për shembull, ne kemi mobilizuar një koalicion global vendesh për të mbështetur Ukrainën, teksa mbrohet nga një luftë e paprovokuar agresioni dhe për të imponuar kosto ndaj Rusisë. NATO është zgjeruar për të përfshirë Finlandën, së shpejti do të pasohet nga Suedia – dy vende historikisht të pa-angazhuar. NATO ka rregulluar gjithashtu qëndrimin e tij në krahun e tij lindor, ka shtruar aftësinë për t’iu përgjigjur sulmeve kibernetike kundër anëtarëve të tij, ka investuar në mbrojtjen ajrore dhe raketore. Shtetet e Bashkuara dhe BE-ja kanë thelluar në mënyrë dramatike bashkëpunimin në ekonomi, energji, teknologji dhe sigurinë kombëtare.

Ne po bëjmë diçka të ngjashme në Azi. Në gusht, mbajtëm një samit historik në Camp David që çimentoi një epokë të re të bashkëpunimit trepalësh midis Shteteve të Bashkuara, Japonisë dhe Koresë së Jugut, ndërkohë që i çoi aleancat dypalëshe të Shteteve të Bashkuara me ato vende në lartësi të reja. Përballë programeve të rrezikshme dhe të paligjshme bërthamore dhe raketore të Koresë së Veriut, ne po punojmë për të siguruar që aftësia e zgjeruar e Shteteve të Bashkuara për parandalim të jetë më e fortë se kurrë, në mënyrë që rajoni të mbetet paqësor dhe stabil. Kjo është arsyeja pse ne përfunduam Deklaratën e Uashingtonit me Korenë e Jugut dhe pse po avancojmë diskutimet e zgjeruara trepalëshe të parandalimit edhe me Japoninë.

Sullivan dhe Biden pas takimit me Presidentin ukrainas Volodymyr Zelensky, Kiev, Ukrainë, shkurt 2023

Nëpërmjet AUKUS – partneriteti trepalësh i sigurisë midis Shteteve të Bashkuara, Australisë dhe Mbretërisë së Bashkuar – ne kemi integruar bazat industriale të mbrojtjes të tre vendeve për të prodhuar nëndetëse të armatosura konvencionale, me fuqi bërthamore dhe për të rritur bashkëpunimin në aftësitë e avancuara si inteligjenca artificiale, platformat autonome dhe beteja elektronike. Qasja në vende të reja përmes një marrëveshjeje bashkëpunimi për mbrojtjen me Filipinet forcon qëndrimin strategjik të Shteteve të Bashkuara në Indo-Paqësor. Në shtator, Presidenti Biden udhëtoi në Hanoi për të njoftuar se Shtetet e Bashkuara dhe Vietnami ishin duke i ngritur marrëdhëniet e tyre në një partneritet strategjik gjithëpërfshirës. Quad-i, i cili bashkon Shtetet e Bashkuara, Australinë, Indinë dhe Japoninë, ka lëshuar forma të reja të bashkëpunimit rajonal mbi teknologjinë, klimën, shëndetin dhe sigurinë detare. Ne po investojmë gjithashtu në një partneritet të shekullit XXI midis Shteteve të Bashkuara dhe Indisë – për shembull, me Iniciativën ShBA-Indi për Teknologjinë Kritike dhe atë në zhvillim. Dhe përmes Kornizës Ekonomike Indo-Paqësore për Prosperitet, ne po thellojmë marrëdhëniet tregtare dhe po negociojmë marrëveshjet e para të llojit të tyre për qëndrueshmërinë e zinxhirit të furnizimit, ekonominë e energjisë së pastër, si dhe bashkëpunimin kundër korrupsionit dhe taksave me 13 partnerë të ndryshëm në rajon.

Administrata është duke forcuar partneritetet e ShBA-së jashtë Azisë dhe nëpër shtresat tradicionale rajonale. Dhjetorin e kaluar, në samitin e parë të liderëve ShBA-Afrikë që nga viti 2014, ShBA-ja mori një sërë angazhimesh historike, duke përfshirë mbështetjen e anëtarësimit të Unionit Afrikan në G-20 dhe nënshkrimin e një memorandumi mirëkuptimi me Sekretariatin e Zonës së Tregtisë së Lirë Afrikane Kontinentale, përpjekje që do të krijonte një treg të kombinuar në mbarë kontinentin me 1.3 miliardë njerëz dhe 3.4 trilion dollarë. Më herët në vitin 2022, ne galvanizuam veprimet hemisferike mbi migracionin përmes Deklaratës së Los Anxhelosit për Migrimin dhe Mbrojtjen, si dhe nisëm Partneritetin e Amerikës për Prosperitet Ekonomik, një nismë për të nxitur rimëkëmbjen ekonomike të Hemisferës Perëndimore. Ne gjithashtu ngritëm një koalicion të ri me Indinë, Izraelin, Shtetet e Bashkuara dhe Emiratet e Bashkuara Arabe, të njohur si I2U2. Ai bashkon Azinë Jugore, Lindjen e Mesme dhe Shtetet e Bashkuara përmes iniciativave të përbashkëta për ujin, energjinë, transportin, hapësirën, shëndetin dhe sigurinë ushqimore. Këtë shtator, ShBA-ja u bashkua me 31 vende të tjera në të gjithë Amerikën e Veriut, Amerikën e Jugut, Afrikën dhe Evropën për të krijuar Partneritetin për Bashkëpunimin Atlantik për të investuar në shkencë dhe teknologji, për të promovuar përdorimin e qëndrueshëm të oqeanit dhe për të ndaluar ndryshimin e klimës. Ne kemi krijuar një partneritet të ri global kibernetik, duke bashkuar 47 vende dhe organizata ndërkombëtare për të luftuar plagën e viruseve softuerikë.

Lexo më shumë Konjufca: Dhuna ndaj grave nuk luftohet vetëm me institucione

Këto nuk janë përpjekje të izoluara. Ato janë pjesë e një rrjeti vetë-përforcues bashkëpunimi. Partnerët më të afërt të Shteteve të Bashkuara janë demokracitë e tjera dhe ne do të punojmë fuqishëm për të mbrojtur demokracinë në të gjithë globin. Samiti për Demokraci, të cilin presidenti e thirri për herë të parë në vitin 2021, ka krijuar një bazë institucionale për thellimin e demokracisë dhe avancimin e qeverisjes, antikorrupsionit dhe të drejtave të njeriut – dhe për t’i bërë demokracitë e tjera të zotërojnë agjendën së bashku me Uashingtonin. Por gama e vendeve që mbështesin vizionin e Uashingtonit për një botë të lirë, të hapur, të begatë dhe të sigurt është e gjerë, e fuqishme dhe përfshin ato me sisteme të ndryshme politike. Ne do të punojmë me çdo vend të përgatitur për të mbrojtur parimet e Kartës së OKB-së, edhe pse ne mbështesim qeverisjen transparente e të përgjegjshme dhe mbështesim reformatorët demokratikë e mbrojtësit e të drejtave të njeriut.

Ne po rrisim gjithashtu indin lidhës midis aleancave të ShBA-së në Indo-Paqësor dhe në Evropë. ShBA-ja është më e fortë në secilin rajon për shkak të aleancave të saj. Aleatët në Indo-Paqësor janë mbështetës të vendosur të Ukrainës, ndërsa aleatët në Evropë po ndihmojnë ShBA-në të mbështesë paqen dhe stabilitetin në Ngushticën e Tajvanit. Përpjekjet e presidentit për të forcuar aleancat po kontribuojnë gjithashtu në ndarjen më të madhe të barrës në dekada. ShBA-ja po i kërkon aleatëve të saj të ecin para, duke e ofruar gjithashtu veten më shumë. Afërsisht 20 vende të NATO-s janë në rrugën e duhur sa i përket përmbushjes së objektivit për të shpenzuar dy përqind të PBB-së së tyre për mbrojtjen në vitin 2024, nga vetëm shtatë vende në vitin 2022. Japonia ka premtuar të dyfishojë buxhetin e saj të mbrojtjes dhe po blen raketa Tomahawk të prodhuara në ShBA, të cilat do të rrisin kapacitetin e saj parandalues ndaj konkurrentëve të armatosur bërthamor në rajon. Si pjesë e AUKUS, Australia po bën investimin më të madh të vetëm në aftësitë e mbrojtjes në historinë e saj, teksa po investon gjithashtu në bazën industriale të mbrojtjes së ShBA-së. Gjermania është bërë furnizuesi i tretë më i madh i armëve në Ukrainë dhe po largohet nga energjia ruse.

Një marrëveshje më e mirë

Viti i parë i pandemisë COVID-19 tregoi se nëse ShBA-ja nuk është e gatshme të udhëheqë përpjekjet për të zgjidhur problemet globale, askush tjetër nuk do t’i hyjë kësaj rruge. Në vitin 2020, shumë liderë botërorë mezi po flisnin. G-7 u përpoq të bashkohej kur goditi COVID-19. Në vend që të koordinoheshin nga afër, vendet ndërmorën përpjekje të ndryshme që e bënë pandeminë më të rëndë sesa mund të kishte qenë ndryshe. Presidenti Biden dhe ekipi i tij kanë besuar gjithmonë se ShBA-ja ka një rol vendimtar për të luajtur në nxitjen e bashkëpunimit ndërkombëtar, qoftë në ekonominë globale, shëndetin, zhvillimin apo mjedisin. Por përvoja tronditëse e një krize globale pa udhëheqje globale e futi këtë në botëkuptimin e presidentit. Teksa shikuam vargun e tmerrshëm të sfidave globale, kuptuam se nuk do të na duhej thjesht të rivendosnim udhëheqjen e ShBA-së; do të na duhet gjithashtu të përmirësojmë lojën tonë dhe t’i ofrojmë botës, veçanërisht Jugut global, një propozim me vlerë më të mirë.

Pjesa më e madhe e botës nuk është e preokupuar me kontestet gjeopolitike; shumica e vendeve duan të dinë se kanë partnerë që mund t’i ndihmojnë ata të adresojnë problemet me të cilët përballen, disa prej të cilëve konsiderohen ekzistencial. Për këto vende, ankesa nuk është se ka shumë Amerikë, por shumë pak. Po, thonë ata, ne shohim grackat e afrimit me fuqitë e mëdha autoritare, por ku është alternativa juaj? Presidenti Biden e kupton këtë. Aty ku mungonte ShBA-ja, tani ajo është konkurruese. Aty ku ishte konkurruese, tani po udhëheq me urgjencë dhe qëllim. Dhe këtë po e bën në partneritet me vendet e tjera, duke kuptuar se si t’i zgjidhin problemet urgjente së bashku.

Shtetet e Bashkuara të Amerikës ka ruajtur lidershipin e vet afatgjatë në zhvillimin global, ka mbështetur investimet e veta jetike në shëndetin dhe sigurinë ushqimore, si dhe ka mbetur ofruesi kryesor i asistencës humanitare dhe ndihmës urgjente ushqimore në një kohë nevojash të paprecedenta globale. Presidenti Biden po udhëheq tani një përpjekje globale për të ngritur ambiciet edhe më të larta. ShBA-ja po vendos prioritet te nxitja e përparimit drejt Objektivave të Zhvillimit të Qëndrueshëm të OKB-së. Po rrit numrin e bankave zhvillimore multilaterale, po mobilizon sektorin privat dhe po ndihmon vendet të zhbllokojnë kapitalin vendas. Si gur themeli i kësaj përpjekjeje, administrata po modernizon Bankën Botërore në mënyrë që ajo të mund të adresojë sfidat e sotme në shpejtësi e shkallë të mjaftueshme dhe ne po punojmë me partnerët për të rritur ndjeshëm financimin e bankës, duke përfshirë vendet me të ardhura të ulëta dhe të mesme. Gjithashtu, ne po shtyjmë përpara për zgjidhje, për t’i ndihmuar vendet e cenueshme të adresojnë shpejt dhe në mënyrë transparente borxhin e paqëndrueshëm, duke u liruar burime për të investuar në të ardhmen e tyre, në vend që të bëjnë pagesa të borxhit.

Në vitet e fundit, Iniciativa e Kinës “Një brez, një rrugë” ishte dominuese dhe ShBA-ja mbeti prapa sa i përket investimeve në shkallë të gjerë në infrastrukturë, në vendet në zhvillim. Tani, ShBA-ja po mobilizon qindra miliarda dollarë kapital përmes Partneritetit G-7 për Infrastrukturën dhe Investimet Globale për të mbështetur infrastrukturën fizike, digjitale, të energjisë së pastër dhe shëndetësore në vendet në zhvillim.

Administrata Biden i kupton realitetet e reja të fuqisë.

ShBA-ja ka udhëhequr rrugën sa i përket shëndetin global. Ajo po investon më shumë se kurrë për t’i dhënë fund epidemive të tilla si HIV/AIDS, tuberkulozi dhe malaria si kërcënime për shëndetin publik, deri në vitin 2030. Ajo dhuroi pothuajse 700 milionë doza vaksinash COVID-19 në më shumë se 115 vende dhe gati gjysmën e të gjithë fondeve globalë të reagimit ndaj pandemisë, si dhe mbetet vigjilente ndaj kërcënimeve në ardhje. Kjo po ndihmon 50 vende të përgatiten, parandalojnë dhe reagojnë ndaj emergjencës së ardhshme shëndetësore. Shumica e njerëzve ka të ngjarë të mos kenë dëgjuar për shpërthimet e fundit të sëmundjes së virusit Marburg ose Ebola, sepse ne morëm mësimet e epidemisë së Ebolës në Afrikën Perëndimore në vitin 2014 dhe u përgjigjëm përpara se shpërthimet në Afrikën Lindore, Qendrore dhe Perëndimore të bëheshin globale.

Asnjë vend nuk mund t’i ofrojë botës një propozim me vlerë kredibile nëse nuk është serioz për ndryshimin e klimës. Administrata Biden trashëgoi një hendek masiv midis ambicies dhe realitetit kur bëhet fjalë për reduktimin e karbonit. ShBA-ja tani po drejton shtrirjen globale të teknologjisë së energjisë së pastër në shkallë të gjerë. Për herë të parë, vendi do të përmbushë angazhimin e tij kombëtar sipas marrëveshjes së Parisit për të reduktuar emetimet neto të gazeve serrë dhe angazhimin global për të mobilizuar 100 miliardë dollarë në vit për vendet në zhvillim në mënyrë që ata të merren me ndryshimet klimatike. Ajo ka nisur iniciativa të përbashkëta si Partneriteti i Tranzicionit të Drejtë të Energjisë me Indonezinë, i cili do të përshpejtojë tranzicionin e sektorit të energjisë në atë vend me mbështetje nga burime publike dhe private.

Partneritetet e reja të përshtatshme për qëllimin nuk synojnë të zëvendësojnë institucionet ekzistuese ndërkombëtare. Administrata Biden po punon për të përforcuar dhe rigjallëruar ato institucione, duke i përditësuar ato për botën me të cilën përballemi sot. Përveç modernizimit të Bankës Botërore, presidenti ka propozuar gjithashtu që vendeve në zhvillim t’u jepet më shumë zë në Fondin Monetar Ndërkombëtar. Administrata do të vazhdojë të përpiqet të reformojë Organizatën Botërore të Tregtisë në mënyrë që ajo të mund të drejtojë tranzicionin e energjisë së pastër, të mbrojë punëtorët dhe të promovojë një rritje gjithëpërfshirëse e të qëndrueshme, duke vazhduar të mbështesë konkurrencën, ndershmërinë, transparencën dhe sundimin e ligjit. Presidenti ka bërë thirrje për reforma të gjera në Këshillin e Sigurimit të OKB-së për të zgjeruar numrin e anëtarëve, të përhershëm dhe jo të përhershëm, si dhe për ta bërë atë më efektiv dhe përfaqësues.

Presidenti e di gjithashtu se vendet duhet të jenë në gjendje të bashkëpunojnë për sfidat që jo shumë kohë më parë ishin të pakuptueshme. Kjo nevojë është veçanërisht urgjente në lidhje me inteligjencën artificiale. Kjo është arsyeja pse ne mblodhëm bizneset kryesore amerikane që janë përgjegjëse për inovacionin e IA (Inteligjencës Artificiale), për të bërë një sërë angazhimesh vullnetare që IA të zhvillohet në mënyra që janë të sigurta dhe transparente. Kjo është arsyeja pse vetë qeveria e SHBA-së ka marrë angazhime për këtë qëllim, me lëshimin e një deklarate në shkurt për përdorimin e përgjegjshëm ushtarak të IA. Dhe kjo është arsyeja pse ne po ndërtojmë mbi këto iniciativa duke punuar me aleatët, partnerët e SHBA-së dhe vendet e tjera, për të zhvilluar rregulla dhe parime të forta që qeverisin IA.

Ofrimi i një propozimi me vlerë më të mirë është një punë në progres, por është një shtyllë jetike e një themeli të ri të forcës amerikane. Jo vetëm që është gjëja e duhur për të bërë, por i shërben edhe interesave të ShBA-së. Të ndihmosh vendet e tjera të forcohen e bën Amerikën më të fortë dhe më të sigurt. Krijon partnerë të rinj dhe miq më të mirë. Ne do të vazhdojmë të ndërtojmë ofertën afirmative të Amerikës për botën. Kjo është absolutisht e domosdoshme, nëse ShBA-ja do që ta fitojë garën për të formësuar të ardhmen e rendit ndërkombëtar, në mënyrë që ai të jetë i lirë, i hapur, i begatë dhe i sigurt.

Zgjidhi betejat e tua

Në vitet 1990, politika e mbrojtjes së ShBA-së dominohej nga pyetjet nëse dhe si duhet ndërhyrë në vendet e shkatërruara nga lufta për të parandaluar mizoritë në masë. Pas 11 shtatorit, Shtetet e Bashkuara e zhvendosën fokusin e tyre te grupet terroriste. Rreziku i konfliktit të fuqive të mëdha dukej i largët. Kjo filloi të ndryshojë me pushtimet e Rusisë në Gjeorgji në vitin 2008 dhe Ukrainë në vitin 2014, si dhe me modernizimin e rrezikshëm ushtarak të Kinës dhe provokimet e saj ushtarake në rritje në Detet e Kinës Lindore dhe të Kinës Jugore dhe në ngushticën e Tajvanit. Por prioritetet e Amerikës nuk ishin përshtatur mjaftueshëm shpejt ndaj sfidave të frenimit të agresionit të fuqive të mëdha dhe reagimit pasi ky agresion ndodhi.

Presidenti Biden ishte i vendosur të përshtatej. Ai i dha fund përfshirjes së SHBA-së në luftën në Afganistan, lufta më e gjatë në historinë amerikane, dhe i çliroi Shtetet e Bashkuara nga mbështetja e forcave ushtarake në armiqësi aktive për herë të parë në dy dekada. Ky tranzicion ishte pa diskutim i dhimbshëm – veçanërisht për popullin e Afganistanit, për trupat amerikane dhe personelin që shërbeu atje. Por ishte e domosdoshme në mënyrë që ushtria amerikane të përgatitej për sfidat përpara. Një nga ato sfida erdhi edhe më shpejt sesa e kishim parashikuar, me pushtimin brutal të Ukrainës nga Rusia më 24 shkurt 2022. Nëse Shtetet e Bashkuara do të luftonin ende në Afganistan, ka shumë të ngjarë që Rusia në këto momente do të bënte gjithçka që mundej për të ndihmuar talebanët që ata ta mbanin të lidhur aty Uashingtonin, për ta penguar atë të përqendrojë vëmendjen e tij te ndihma ndaj Ukrainës.

Edhe pse prioritetet tona janë të zhvendosura sa i përket ndërhyrjeve e mëdha ushtarake, ne mbetemi të gatshëm të përballemi me kërcënimin e terrorizmit ndërkombëtar. Ne kemi vepruar në Afganistan – e vendosur në dukje më së shumti me operacionin që vrau kreun e Al Kaedës, Ayman al-Zawahiri – dhe kemi ndërmarrë përsipër objektiva të tjerë terroristë jashtë fushëbetejës në Somali, Siri dhe gjetkë. Ne do të vazhdojmë ta bëjmë këtë. Por do të shmangim gjithashtu luftërat e zgjatura përgjithmonë që mund t’i mbajnë të lidhura forcat amerikane dhe që bëjnë pak për të zvogëluar realisht kërcënimet ndaj Shteteve të Bashkuara.

Në lidhje me Lindjen e Mesme në përgjithësi, presidenti trashëgoi një rajon që ishte nën presion të lartë. Versioni origjinal i këtij artikulli, i shkruar para sulmeve terroriste të 7 tetorit nga Hamasi në Izrael, theksoi përparimin në Lindjen e Mesme pas dy dekadash të shënuara nga një ndërhyrje masive ushtarake e ShBA-së në Irak, një fushatë ushtarake e NATO-s në Libi, luftëra të tërbuara civile, krizat e refugjatëve, ngritja e një kalifati të vetëshpallur terrorist, revolucionet dhe kundërrevolucionet, si dhe prishja e marrëdhënieve midis vendeve kyçe të rajonit. Artikulli përshkroi përpjekjet tona për t’u kthyer te një qasje e disiplinuar e politikës së SHBA-së që i jepte përparësi frenimit të agresionit, de-përshkallëzimit të konflikteve dhe integrimit të rajonit përmes projekteve të përbashkëta të infrastrukturës, duke përfshirë midis Izraelit dhe fqinjëve të tij arabë. Ka pasur përparim konkret. Lufta në Jemen kishte arritur në muajin e 18-të të armëpushimit. Konfliktet e tjera ishin ftohur. Udhëheqësit rajonalë punuan hapur së bashku. Në shtator, presidenti njoftoi një korridor të ri ekonomik që lidh Indinë me Evropën përmes Emirateve të Bashkuara Arabe, Arabisë Saudite, Jordanisë dhe Izraelit.

Biden duke mbajtur një konferencë shtypi në Hanoi, Vietnam, shtator 2023

Versioni origjinal i këtij artikulli theksoi se ky përparim ishte i brishtë dhe se sfidat e përhershme mbetën, duke përfshirë tensionet midis Izraelit e palestinezëve dhe kërcënimin e paraqitur nga Irani. Sulmet e 7 tetorit kanë hedhur një hije mbi të gjithë peizazhin rajonal, pasojat e së cilës janë ende duke u shfaqur, duke përfshirë rrezikun e përshkallëzimit domethënës rajonal. Por qasja e disiplinuar në Lindjen e Mesme që ne kemi ndjekur mbetet thelbësore për qëndrimin dhe planifikimin tonë teksa përballemi me këtë krizë.

Siç tregoi Presidenti Biden kur udhëtoi në Izrael në një vizitë të rrallë të kohës së luftës më 18 tetor, ShBA-ja mbështet fuqishëm Izraelin, pasi mbron qytetarët e tij dhe mbrohet nga terroristët brutalë. Ne po punojmë ngushtë me partnerët rajonalë për të lehtësuar shpërndarjen e qëndrueshme të ndihmës humanitare për civilët në Rripin e Gazës. Dhe presidenti e ka bërë të qartë vazhdimisht se ShBA-ja është për mbrojtjen e jetës civile gjatë konfliktit dhe respektimin e ligjeve të luftës. Hamasi, i cili ka kryer mizori që kujtojnë kërditë më të këqija të ISIS, nuk përfaqëson popullin palestinez dhe nuk mbështet të drejtën e tij për dinjitet dhe vetëvendosje. Ne jemi të përkushtuar ndaj një zgjidhjeje me dy shtete që e bën këtë. Në fakt, diskutimet tona me Arabinë Saudite dhe Izraelin drejt normalizimit kanë përfshirë gjithmonë propozime të rëndësishme për palestinezët. Nëse bihet dakord, ky komponent do të siguronte që një rrugë drejt dy shteteve të mbetet e zbatueshme, me hapa domethënës dhe konkretë të ndërmarrë në këtë drejtim nga të gjitha palët përkatëse.

Jemi vigjilentë ndaj rrezikut që kriza aktuale mund të shndërrohet në një konflikt rajonal. Ne kemi kryer një shtrirje të gjerë diplomatike dhe kemi përmirësuar pozicionin tonë të forcës ushtarake në rajon. Që nga fillimi i kësaj administrate, ne kemi vepruar ushtarakisht kur është e nevojshme për të mbrojtur personelin amerikan. Ne jemi të përkushtuar të sigurojmë që Irani të mos ketë kurrë një armë bërthamore. Dhe teksa forca ushtarake nuk duhet të jetë kurrë mjeti i parë, ne jemi të gatshëm dhe të përgatitur për ta përdorur atë kur është e nevojshme për të mbrojtur personelin dhe interesat e ShBA-së në këtë rajon të rëndësishëm.

Qasja jonë në Ukrainë është e qëndrueshme.

Kriza në Lindjen e Mesme nuk e ndryshon faktin që ShBA-ja duhet të përgatitet për një epokë të re të garës strategjike – veçanërisht duke penguar dhe duke iu përgjigjur agresionit të fuqive të mëdha. Kur morëm vesh se presidenti rus Vladimir Putin po përgatitej të pushtonte Ukrainën, u përballëm me një sfidë: ShBA-ja nuk ishte angazhuar me traktat për mbrojtjen e Ukrainës, por nëse agresioni rus do të mbetej pa përgjigje, një shtet sovran do të shuhej dhe një mesazhi do t’u dërgohej autokratëve anembanë botës se forca e bën të drejtë. Ne kërkuam të shmangnim krizën duke ia bërë të qartë Rusisë se ShBA-ja do të përgjigjej duke mbështetur Ukrainën dhe duke shfaqur gatishmëri për t’u përfshirë në bisedimet për sigurinë evropiane, edhe pse Rusia nuk ishte serioze për ta bërë këtë. Ne përdorëm gjithashtu publikimin e qëllimshëm dhe të autorizuar të inteligjencës për të paralajmëruar Ukrainën, për të mbledhur partnerët e ShBA-së dhe për t’ia privuar Rusisë aftësinë për të krijuar pretekste të rreme për pushtimin e saj.

Lexo më shumë Dosja e SPAK/ Banda e Suel Çelës shoqëroi Edi Ramën në Elbasan

Kur Putin pushtoi, ne zbatuam një politikë për të ndihmuar Ukrainën të mbrohej pa dërguar trupa amerikane në luftë. ShBA-ja dërgoi sasi masive armësh mbrojtëse tek ukrainasit dhe mblodhi aleatët e partnerët për të bërë të njëjtën gjë. Ajo koordinoi ndërmarrjen e madhe logjistike për t’i çuar ato aftësi në fushën e betejës. Kjo ndihmë është ndarë në 47 paketa të ndryshme të ndihmës ushtarake deri më sot, të cilat janë strukturuar për t’iu përgjigjur nevojave të Ukrainës, teksa ato evoluan gjatë rrjedhës së konfliktit. Ne bashkëpunuam ngushtë me qeverinë ukrainase për kërkesat e saj dhe punuam me detaje teknike dhe logjistike për t’u siguruar që forcat e saj kishin atë që u nevojitej. Gjithashtu, rritëm bashkëpunimin e inteligjencës së ShBA-së me Ukrainën, si dhe përpjekjet për trajnim. Vendosëm sanksione të gjera ndaj Rusisë për të zvogëluar aftësinë e saj për të bërë luftë.

Presidenti Biden e bëri gjithashtu plotësisht të qartë se nëse Rusia do të sulmonte një aleat të NATO-s, ShBA-ja do të mbronte çdo centimetër të territorit aleat, duke e mbështetur këtë me dislokime të reja të forcave. Ne filluam një proces me aleatët dhe partnerët e ShBA-së për të ndihmuar Ukrainën të ndërtojë një ushtri që mund të mbrohet në tokë, në det dhe në ajër – dhe të frenojë agresionin e ardhshëm. Qasja jonë në Ukrainë është e qëndrueshme dhe për dallim nga ata që thonë ndryshe, ajo rrit kapacitetin e ShBA-së për të qenë në nivel të çdo kontingjence në Indo-Paqësor. Populli amerikan e njeh një sulmues kur e sheh një të tillë. Ata e kuptojnë se nëse do të tërhiqnin mbështetjen e ShBA-së nga Ukraina, kjo jo vetëm që do t’i vinte ukrainasit në një disavantazh të rëndë teksa mbrojnë veten, por do të krijonin gjithashtu një precedent të tmerrshëm, duke inkurajuar agresionin në Evropë dhe më gjerë. Mbështetja amerikane për Ukrainën është e gjerë, e thellë dhe do të vazhdojë.

Gara në ardhje

Është e qartë se bota po bëhet më garuese, se teknologjia do të jetë një forcë përçarëse dhe se problemet e përbashkëta do të bëhen më akute me kalimin e kohës. Por nuk është e qartë saktësisht se si do të manifestohen këto forca. ShBA-ja është befasuar në të kaluarën (me krizën e raketave kubane në vitin 1962 dhe pushtimin e Kuvajtit nga Iraku në vitin 1990) dhe ka të ngjarë të befasohen në të ardhmen, pavarësisht se sa fort do të punojë qeveria për të parashikuar atë që do të vijë (agjencitë e inteligjencës amerikane kanë bërë punë shumë të mirë, duke përfshirë paralajmërimin e saktë për pushtimin e Ukrainës nga Rusia në shkurt të vitit 2022).

Strategjia jonë është bërë për të funksionuar në një varietet të gjerë skenarësh. Duke investuar në burimet e fuqisë së brendshme, duke thelluar aleancat dhe partneritetet, duke dhënë rezultate në sfidat globale dhe duke qëndruar të disiplinuar në ushtrimin e pushtetit, ShBA-ja do të jetë e përgatitur të avancojnë vizionin e saj për një botë të lirë, të hapur, të begatë dhe të sigurt, pa marrë parasysh se çfarë surprizash po presin. Ne kemi krijuar, sipas fjalëve të Sekretarit të Shtetit, Dean Acheson, “situata fuqie”.

Epoka e ardhshme e konkurrencës do të jetë ndryshe nga çdo gjë e provuar më parë. Gara evropiane e sigurisë në shekullin e nëntëmbëdhjetë dhe në fillim të shekullit të njëzetë ishte kryesisht një garë rajonale midis fuqive të mesme dhe të përafërta që definitivisht përfundoi në gjëmë. Lufta e Ftohtë që pasoi luftën më shkatërruese në historinë njerëzore u zhvillua midis dy superfuqive që kishin nivele shumë të ulëta ndërvarësie. Kjo përfundoi në mënyrë vendimtare dhe në favor të Amerikës. Gara e sotme është thelbësisht e dallueshme. ShBA-ja dhe Kina janë ekonomikisht të ndërvarura. Gara është vërtet globale, por jo me shumë zero* (“zero-sum” është një situate në të cilën fitimi nga njëra pale është ekuivalent me humbjen nga pala tjetër). Sfidat e përbashkëta me të cilat përballen të dyja palët janë të paprecedenta.

Shpesh na pyesin për gjendjen përfundimtare të garës së ShBA-së me Kinën. Ne presim që Kina të mbetet lojtar kryesor në skenën botërore për të ardhmen e parashikueshme. Ne kërkojmë një rend ndërkombëtar të lirë, të hapur, të begatë dhe të sigurt, i cili mbron interesat e Shteteve të Bashkuara, miqve të saj dhe ofron të mira publike globale. Por ne nuk presim një gjendje përfundimtare transformuese si ajo që rezultoi nga rënia e Bashkimit Sovjetik. Do të ketë një zbaticë dhe baticë të garës – ShBA-ja do të bëjë përfitime, por edhe Kina po ashtu. Uashingtoni duhet të balancojë sensin e urgjencës me atë të durimit, duke kuptuar se ajo që ka rëndësi është shuma e veprimeve të tij, jo fitimi i një cikli të vetëm të shkurtër. Dhe ne kemi nevojë për një sens të qëndrueshëm besimi në kapacitetin tonë për të tejkaluar çdo vend. Në këto dy vite e gjysmë të fundit janë përmbysur supozimet mbi trajektoret relative të Shteteve të Bashkuara dhe Kinës.

Epoka e ardhshme e konkurrencës do të jetë ndryshe nga çdo gjë e provuar më parë.

ShBA-ja vazhdon të gëzojnë marrëdhënie të konsiderueshme tregtare dhe investimesh me Kinën. Por marrëdhënia ekonomike me Kinën është e ndërlikuar, sepse është një vend konkurrent. Ne nuk do të kërkojmë falje për kundërshtimin e praktikave të padrejta tregtare që dëmtojnë punëtorët amerikanë. Dhe ne jemi të shqetësuar se Kina mund të përfitojë nga hapja e Amerikës për të përdorur teknologjitë amerikane kundër Shteteve të Bashkuara dhe aleatëve të saj. Në këtë sfond, ne kërkojmë të “çriskojmë” dhe të diversifikojmë, jo të shkëputemi. Ne duam të mbrojmë një numër të synuar teknologjish sensitive me kufizime të fokusuara, duke krijuar atë që disa e kanë quajtur “një oborr i vogël dhe një gardh i lartë”. Jemi përballur me kritika nga qarqe të ndryshme se këto hapa janë merkantiliste apo proteksioniste. Kjo është e pavërtetë. Këta janë hapa të ndërmarrë në partneritet me të tjerët dhe të fokusuar në një grup të ngushtë teknologjish, hapa që Shtetet e Bashkuara duhet të ndërmarrin në një botë më të kontestuar për të mbrojtur sigurinë e saj kombëtare duke mbështetur një ekonomi globale të ndërlidhur. Këta janë hapa të ndërmarrë në partneritet me të tjerët dhe të fokusuar në një grup të ngushtë teknologjish, hapa që ShBA-ja duhet të ndërmarrë në një botë më të kontestuar për të mbrojtur sigurinë e saj kombëtare duke mbështetur një ekonomi globale të ndërlidhur.

Në të njëjtën kohë, ne po thellojmë bashkëpunimin teknologjik me partnerët dhe aleatët me mendje të njëjtë, duke përfshirë Indinë dhe përmes Këshillit të Tregtisë dhe Teknologjisë ShBA-BE, forum i krijuar në vitin 2021. Ne do të vazhdojmë të investojmë në kapacitetet e Shteteve të Bashkuara dhe në zinxhirë furnizimi të sigurt dhe elastik. Dhe ne do të vazhdojmë të avancojmë një agjendë që promovon të drejtat e punëtorëve në kërkim të punës së denjë, të sigurt dhe të shëndetshme brenda dhe jashtë vendit, për të krijuar një fushë loje të barabartë për punëtorët dhe kompanitë amerikane.

Nganjëherë, gara do të jetë intensive. Ne jemi të përgatitur për këtë. Ne po e shtyjmë prapa fuqishëm agresionin, kanosjen e intimidimin dhe po mbrojmë rregullat bazë, siç është liria e lundrimit në det. Siç tha Sekretari i Shtetit, Antony Blinken në një fjalim në shtator, “interesi i ndritur vetjak i Amerikës për ruajtjen dhe forcimin e këtij rendi nuk ka qenë kurrë më i madh”. Ne gjithashtu e kuptojmë se konkurrentët e Shteteve të Bashkuara, veçanërisht Kina, kanë një vizion thelbësisht të ndryshëm.

Por Uashingtoni dhe Pekini duhet të gjejnë mënyrën se si të menaxhojnë konkurrencën për të ulur tensionet dhe për të gjetur një rrugë përpara për sfidat e përbashkëta. Kjo është arsyeja pse administrata Biden po intensifikon diplomacinë e ShBA-së me Kinën, duke ruajtur kanalet ekzistuese të komunikimit dhe duke krijuar të reja. Amerikanët kanë përvetësuar disa nga mësimet e krizave të dekadave të kaluara, veçanërisht potencialin për të rënë në konflikt. Ndërveprimi i nivelit të lartë dhe i përsëritur është thelbësor për të pastruar keqkuptimet, për të shmangur keqkomunikim, për të dërguar sinjale jo ambige dhe për të ndaluar tatëpjetat që mund të shpërthejnë në një krizë të madhe. Për fat të keq, Pekini shpesh është dukur se ka nxjerrë mësime të ndryshme për menaxhimin e tensioneve, duke arritur në përfundimin se rrethojat mbrojtëse mund të nxisin garën në të njëjtën mënyrë që rripat e sigurimit inkurajojnë vozitjen e pamatur. (Është besim i gabuar. Ashtu si përdorimi i rripave të sigurimit përgjysmon vdekjet në trafik, po ashtu komunikimi dhe masat bazë të sigurisë reduktojnë rrezikun e aksidenteve gjeopolitike.) Megjithatë, kohët e fundit ka pasur shenja inkurajuese se Pekini mund të njohë vlerën e stabilizimit. Testi i vërtetë do të jetë nëse kanalet mund të durojnë kur tensionet në mënyrë të pashmangshme rriten.

Biden duke folur në përvjetorin e sulmeve të 11 shtatorit, Anchorage, Alaska, shtator 2023

Duhet të kujtojmë gjithashtu se jo gjithçka që bëjnë konkurrentët është e papajtueshme me interesat e ShBA-së. Marrëveshja që Kina ndërmjetësoi këtë vit midis Iranit dhe Arabisë Saudite uli pjesërisht tensionet midis këtyre dy vendeve, një zhvillim që edhe ShBA-ja dëshiron ta shohë. Uashingtoni nuk do mund të përpiqej të ndërmjetësonte atë marrëveshje, duke pasur parasysh mungesën e marrëdhënieve diplomatike të ShBA-së me Iranin, dhe nuk duhet të përpiqet ta minojë atë. Për të marrë një shembull tjetër, Shtetet e Bashkuara dhe Kina janë të angazhuara në një garë teknologjike të rrufeshme dhe me bast të lartë, por të dyja palët duhet të jenë në gjendje të punojnë së bashku për rreziqet që lindin nga inteligjenca artificiale. Të bësh këtë nuk është një shenjë e paqëndrueshmërisë. Kjo pasqyron një vlerësim të qartë se IA mund të përbëjë sfida unike për njerëzimin dhe se fuqitë e mëdha kanë një përgjegjësi kolektive për t’u marrë me to.

Është e natyrshme që vendet të cilët nuk janë në linjë as me Shtetet e Bashkuara dhe as me Kinën, do të angazhohen me të dyja, duke kërkuar të përfitojnë nga konkurrenca, teksa përpiqen të mbrojnë interesat e tyre nga çdo efekt përhapës indirekt. Shumë nga këto vende e shohin veten si pjesë e Jugut global, një grupim që ka një logjikë të vetën dhe një kritikë të veçantë ndaj Perëndimit, e cila daton që nga Lufta e Ftohtë dhe themelimi i Lëvizjes së të Paangazhuarve. Ndryshe nga Lufta e Ftohtë, megjithatë, ShBA-ja do të shmangë tundimin për ta parë botën vetëm përmes prizmit të garës gjeopolitike ose për t’i trajtuar këto vende si vende të përleshjes për kontroll. Në vend të kësaj, ajo do të vazhdojë të angazhohet me ta sipas kushteve të tyre. Uashingtoni duhet të jetë realist për pritshmëritë e tij kur merret me këto vende, duke respektuar sovranitetin e tyre dhe të drejtën e tyre për të marrë vendime që avancojnë interesat e tyre. Por gjithashtu duhet të jetë e qartë se çfarë është më e rëndësishme për Shtetet e Bashkuara. Kjo është mënyra se si ne do të kërkojmë të formojmë marrëdhëniet me ta: në mënyrë që ata të kenë stimuj për të vepruar në mënyra në përputhje me interesat e ShBA-së.

Në dekadën e ardhshme, zyrtarët amerikanë do të shpenzojnë më shumë kohë se sa në 30 vitet e fundit duke biseduar me vendet me të cilët ata nuk pajtohen, shpesh për çështje themelore. Bota po bëhet më e kontestuar dhe ShBA-ja nuk mund të flasë vetëm me ata që ndajnë vizionin ose vlerat e saj. Ne do të vazhdojmë të punojmë për të formuar peizazhin e përgjithshëm diplomatik në mënyra që avancojnë njëherazi interesat e ShBA-së dhe ato të përbashkët. Për shembull, kur Kina, Brazili dhe një grup prej shtatë vendeve afrikane njoftuan se do të ndiqnin përpjekje paqeje për t’i dhënë fund luftës së Rusisë në Ukrainë, ne nuk i hodhëm poshtë këto nisma në parim; ne u bëmë thirrje këtyre vendeve të bisedojnë me zyrtarët ukrainas dhe të ofrojnë garanci se propozimet e tyre për një zgjidhje do të jenë në përputhje me Kartën e OKB-së.

Disa nga farat që po mbjellim tani – për shembull, investimet në teknologjinë e përparuar ose nëndetëset AUKUS – do të duhen shumë vite për të dhënë fryte. Por ka edhe disa çështje për të cilat ne mund dhe do të veprojmë tani, atë që ne e quajmë “puna jonë e papërfunduar”. Ne duhet të sigurojmë një Ukrainë që është sovrane, demokratike dhe e lirë. Ne duhet të forcojmë paqen dhe stabilitetin në ngushticën e Tajvanit. Ne duhet të avancojmë integrimin rajonal në Lindjen e Mesme duke vazhduar të frenojmë Iranin. Ne duhet të modernizojmë bazën industriale ushtarake dhe të mbrojtjes të Shteteve të Bashkuara. Dhe ne duhet të përmbushim angazhimet ndaj Jugut global për infrastrukturën, zhvillimin dhe klimën.

E kemi ne në dorë

ShBA-ja ka arritur fazën e tretë të rolit global që mori pas Luftës së Dytë Botërore. Në fazën e parë, administrata Truman hodhi themelet e fuqisë amerikane për të përmbushur dy objektiva: forcimin e demokracive dhe bashkëpunimin demokratik nga njëra anë, si dhe frenimin e Bashkimit Sovjetik nga ana tjetër. Kjo strategji, e zbatuar nga presidentët e mëpasshëm, përmblidhte një përpjekje gjithëpërfshirëse për të investuar në industrinë amerikane, veçanërisht në teknologjitë e reja, nga vitet 1950 deri në vitet 1970. Ky përkushtim ndaj fuqisë kombëtare përmes investimeve industriale filloi të gërryej në vitet 1980 dhe ishte pak i nevojshëm pas Luftës së Ftohtë. Në fazën e dytë, meqë nuk kishte konkurrentë ekuivalent, administratat u përpoqën njëra pas tjetrës të zgjeronin rendin e bazuar në rregulla të udhëhequra nga ShBA-ja dhe të vendosnin modele bashkëpunimi për çështje kritike. Kjo epokë e transformoi botën për mirë në mënyra të ndryshme – shumë vende u bënë më të lira, të begata dhe të sigurta; varfëria globale u ul; dhe bota iu përgjigj në mënyrë efektive krizës financiare të vitit 2008 – por ishte gjithashtu një periudhë ndryshimesh gjeopolitike.

ShBA-ja tani e gjen veten në fillimin e epokës së tretë: në të cilën po përshtatet për një periudhë të re gare në një epokë ndërvarësie dhe sfidash transnacionale. Kjo nuk do të thotë shkëputje nga e kaluara apo heqje dorë nga fitimet që janë arritur, por do të thotë të hedhësh një themel të ri të forcës amerikane. Kjo kërkon rishikimin e supozimeve të mbajtura prej kohësh, nëse duam ta lëmë Amerikën më të fortë se sa e kemi gjetur dhe më të përgatitur për atë që na pret. Rezultati i kësaj faze nuk do të përcaktohet vetëm nga forcat e jashtme. Gjithashtu, në një masë të madhe, do të vendoset nga vetë zgjedhjet e ndërmarra nga Shtetet e Bashkuara.

Përpara se ky artikull të postohej në internet, një pasazh në të për Lindjen e Mesme u përditësua për të adresuar sulmin e Hamasit ndaj Izraelit, i cili ndodhi pasi versioni i shtypur i artikullit doli në shtyp.