Kur do të përfundojë lufta në Ukrainë?

Mijëra trupa kanë vdekur, miliarda dollarë në pajisje ushtarake janë shpërdoruar dhe qytete të tëra i janë nënshtruar bombardimeve të pamëshirshme – dhe më shumë se katër muaj më pas, fushata e ashpër ushtarake e Rusisë në Ukrainë vazhdon e pandërprerë.

Parashikimet se kur do të përfundojë lufta ndryshojnë shumë. Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg ka paralajmëruar se mund të zgjasë me vite, ndërkohë që agjencitë perëndimore të inteligjencës thuhet se kanë thënë se aftësitë luftarake të Rusisë mund të shterohen në muajt e ardhshëm.

Pas zhvendosjes së fokusit në lindje të Ukrainës, Rusia e ka pushtuar pothuajse të gjithë provincën e Luhanskut dhe ka të ngjarë t’i vazhdojë përpjekjet e saj derisa të marrë pjesën tjetër të provincës Donetsk – së bashku, këto dy zona e përbëjnë rajonin e Donbasit. Të mërkurën, presidenti rus Vladimir Putin tha se “nuk ka dobi në caktimin e një date përfundimi” të asaj që Rusia e quan “operacion special ushtarak në Ukrainë”, duke shtuar se objektivi i saj për të “çliruar” Donbasin nuk ka ndryshuar.

“Pas dështimit për të hyrë në Kiev dhe rishpërndarjen strategjike të forcave ruse dhe vendosjen e qendrës së gravitetit në Ukrainën lindore, gjeneralët rusë vendosën të vazhdojnë ngadalë, por me vendosmëri”, tha për Al Jazeera, Konstantinos Loukopoulos, një ish-gjeneral-lejtnant grek dhe i NATO-s. 

Javën e kaluar, Ukraina i urdhëroi forcat e saj të tërhiqeshin nga qyteti kyç i Severodonetsk, i cili kishte qenë objektiv i një ofensive intensive ruse për javë të tëra. Teksa forcat e saj po bëjnë presion për ta kapur gjithashtu qytetin e afërt të Lysychansk, Rusia të enjten njoftoi tërheqjen e trupave të saj nga ishulli i rëndësishëm strategjik i gjarpërinjve. Moska e quajti atë një “gjest vullneti të mirë” që synon të tregojë se i mbështet përpjekjet për t’i rifilluar eksportet e ushqimit nga portet ukrainase, por Kievi e përshëndeti atë si një fitore, duke thënë se i kishte detyruar rusët të tërhiqen.

Pra, ndërkohë që lufta po vazhdon, cili është skenari më i mundshëm se sa do të zgjasë ajo?

“Lufta përfundon ose kur njëra palë arrin ta imponojë vullnetin e saj te tjetra fillimisht në terren dhe më pas në tryezën e bisedimeve, ose kur të dyja palët duan një kompromis në vend që të luftojnë, pasi kostoja peshon vazhdimisht çdo lëshim për ta gjetur  të ashtuquajturën ‘bazë e përbashkët’,” tha Loukopoulos.

“[Ndoshta] kjo e fundit nuk është shumë larg.”

Megjithatë, një fund i menjëhershëm i luftës duket i paimagjinueshëm, tha Lukopulos.

“Unë jam plotësisht i bindur se fundi i luftës nuk është i afërt,” shtoi ai, duke vënë në dukje “një faktor vendimtar”” Rusia, tha ai, ka “iniciativën politiko-strategjike dhe operacionale-taktike, ndërkohë që Ukraina dhe aleanca perëndimore reagojnë”.

Situata aktuale sugjeron gjithashtu një luftë të zgjatur, duke pasur parasysh humbjen e konsiderueshme të territorit që Ukraina e ka pësuar javët e fundit në lindje – gjysmën e rajonit të Donetsk dhe pothuajse të gjithë rajonin e Luhansk – së bashku me fitimet e hershme të Rusisë në jug. Disa analistë thonë se Kievit do t’i mungonte fuqia nëse do të hynte tani në negociatat e paqes, me rezultatin që ka të ngjarë të jetë “paqe” siç diktohet ekskluzivisht nga Moska.

“Rusia ndoshta beson se ka avantazhin për momentin dhe po përparon në Donbas, megjithëse ngadalë,” tha për Al Jazeera Jamie Shea, profesor i strategjisë dhe sigurisë në Universitetin e Exeter.

Për më tepër, një skenar i tillë nuk do të ishte politikisht i justifikueshëm për liderin ukrainas Volodymyr Zelenskyy. Kjo do ta bënte atë presidentin që jo vetëm humbi luftën, por edhe pjesë të mëdha të vendit të tij.

“Ukraina nuk mund të përballojë të ndalojë tani sepse do ta humbasë një të pestën e territorit të saj ndaj Rusisë, duke përfshirë portet jetike tregtare të Detit të Zi, zonën industriale dhe minerare të Donbasit dhe pjesë të rëndësishme të tokës bujqësore. Kjo do ta bënte një shtet të ardhshëm ukrainas më pak funksional dhe të begatë,” tha Shea, i cili është gjithashtu një ish-zëvendës ndihmës i Sekretarit të Përgjithshëm për sfidat e reja të sigurisë në NATO.

Përveç kësaj, qeveria ukrainase parashikon që do të vazhdojë të marrë mbështetje ushtarake perëndimore – dhe në mënyrë ideale, në një vëllim edhe më të madh se tani.

“Ukrainasit shpresojnë gjithashtu se dërgesat e reja të armëve të rënda të SHBA-së dhe Perëndimit, veçanërisht artileri me rreze të gjatë, do t’i ndihmojnë ata ta kthejnë valën kundër ushtrisë ruse dhe ta rimarrin një pjesë të territorit,” tha Shea.

“Për momentin, mbështetja politike për Ukrainën mbetet e fortë në SHBA dhe Evropë, dhe BE-ja vështirë se mund ta braktisë një vend të cilit sapo i ka dhënë statusin e kandidatit në BE”, tha Shea.

Megjithatë, shtytja e vazhdueshme për më shumë armë kundërshtohet nga shqetësimet në disa qarqe perëndimore për t’u tërhequr në një luftë me Rusinë. Siç kanë sugjeruar disa ekspertë, Putin ka përparësi në aftësinë për ta përshkallëzuar luftën. Në fakt, sa më gjatë të zgjasin luftimet, aq më shumë ka të ngjarë që mbështetja perëndimore të zbutet, sipas Loukopoulos.

“Aleanca e bashkuar perëndimore që mbështet Ukrainën në këtë luftë po bëhet gjithnjë e më pak e bashkuar dhe kohezive. Ata ndryshojnë narrativën dhe ka filluar diskutimi për nevojën për armëpushim dhe negociata”, tha ai.

Për Shea, ka dy skenarë të mundshëm në vazhdim.

“Ose Ukraina vazhdon të luftojë me mbështetjen e qëndrueshme perëndimore dhe përfundimisht e detyron Rusinë t’i tërheqë trupat e saj nga Ukraina tërësisht, me përjashtim të mundshëm të Krimesë,” tha ai, duke iu referuar gadishullit të aneksuar nga Rusia në vitin 2014. Ai vuri në dukje, megjithatë se kjo do të paraprinte -supozojmë një kolaps ushtarak rus dhe një ndryshim në udhëheqjen e vendit – diçka që mund të marrë “një kohë të gjatë për t’u arritur dhe do të kërkonte kapacitete ushtarake shumë më të mëdha” sesa i posedon aktualisht Ukraina.

Apo, shtoi Shea, të dyja palët arrijnë në një ngërç “ku ata gërmojnë pas linjave shumë të fortifikuara që mbeten të fiksuara për vite me radhë me një konflikt me intensitet të ulët në një tokë të askujt”.

Tutje, Shea vazhdoi: “Rusia do të vazhdojë me ‘rusifikimin’ e territoreve që ajo i pushton dhe mund të përpiqet të inkorporojë disa prej tyre në Rusi. Negociatat e gjata dhe të pafrytshme midis Kievit dhe Moskës dhe me ndërmjetësuesit ndërkombëtarë që ne jemi dëshmitarë në të kaluarën, për gjëra të tilla si armëpushimet, tërheqjet e trupave dhe armëve dhe përcaktimi i një statusi të ri për territoret e pushtuara, do të rifillonin.

Nuk do të ishte hera e parë që Rusia do ta përdorte një strategji të tillë prishjeje, duke e kthyer një konflikt aktiv në një konflikt  të ngrirë për mungesë të një zgjidhjeje më të mirë. Në Siri, aty ku e ka mbështetur presidentin Bashar al-Assad, Rusia ka përdorur një cikël ofensivash të ndjekura nga armëpushime për ta përcarë dhe shtypur ngadalë opozitën.

Prandaj, skenari i dytë është më i mundshmi, sipas Shea.

“Ukraina do të ketë nevojë për një grumbullim të madh të forcave të saj për t’i rimarrë territoret e pushtuara. Rusia e di se nuk mund ta pushtojë të gjithë Ukrainën, kështu që ndoshta do të fokusohet në ruajtjen e kontrollit të Donbasit dhe kthimin e luftës së Ukrainës në një konflikt të ngrirë.

Për Lukopulos, një luftë që do të zgjaste për një vit është më pak e mundshme. “As Ukraina dhe Perëndimi dhe as Moska nuk mund të qëndronin kaq gjatë,” tha ai.

Edhe pse fundi i luftës nuk po shihet në horizont, ai thotë se mund ta imagjinojë një skenar për të cilin ekziston një precedent.

“Një armëpushim si në Korenë e vitit 1953 me një vijë dhe zonë të çmilitarizuar është diçka që disa kryeqytete po e konsiderojnë si një shtet përfundimtar të përkohshëm,” tha Loukopoulos./AlJazeera

Rruga Press