Duke sulmuar shkollat, Rusia po bombardon të ardhmen

Mësuesja e gjeografisë, Elena Kudrik, u gjet e vdekur në dyshemenë e shkollës, në qytetin lindor të Ukrainës, Gorlovka. Mes rrënojave që e rrethonin kishte libra dhe letra të lyera me gjak. Në qoshe, një trup tjetër i pajetë – Elena Ivanova, ndihmësdrejtoresha – u rrëzua në një karrige zyre, me një plagë të hapur. “Ka një ndikim jashtëzakonisht negativ. Fëmijët do ta mbajnë mend këtë gjatë gjithë jetës së tyre”

Teksa kishte mbetur e ngujuar shtrirë nën rrënoja, me këmbët e thyera dhe sytë e verbuar nga gjaku dhe retë e dendura të pluhurit, gjithçka që mund të dëgjonte Inna Levchenko ishin ulërimat. Ishte ora 12:15 më 3 mars dhe pak çaste më parë një shpërthim kishte bërë pluhur shkollën ku kishte dhënë mësim për 30 vjet.

Mes bombardimeve të pamëshirshme kishte hapur Shkollën 21 në Chernihiv si strehë për familjet e frikësuara. Ata pikturuan fjalën “fëmijë” me shkronja të mëdha dhe të theksuara në dritare, duke shpresuar se forcat ruse do ta shihnin dhe do t’i kursenin. Bombat ranë gjithsesi.

Edhe pse ajo nuk e dinte ende, 70 fëmijë që ajo kishte urdhëruar të strehoheshin në bodrum do t’i mbijetonin shpërthimit. Por të paktën nëntë persona, duke përfshirë një nga nxënësit e saj – një djalë 13-vjeçar – nuk do t’ia dilnin mbanë.

“Pse shkolla?”

“Pse shkolla? Nuk mund ta kuptoj motivin e tyre”, tha ajo. “Është e dhimbshme të kuptosh se sa miq të mi vdiqën … dhe sa fëmijë, që mbetën vetëm pa prindër, u traumatizuan. Ata do ta kujtojnë gjithë jetën e tyre dhe do t’ia përcjellin historitë e tyre brezit të ardhshëm”.

Qeveria ukrainase thotë se Rusia ka bombarduar më shumë se 1000 shkolla, duke shkatërruar 95 sosh. Më 8 maj, një bombë rrafshoi një shkollë në Zaporizhzhia, e cila, si shkolla nr. 21 në Chernihiv, po përdorej si strehë. Rreth 60 persona dyshohet të kenë vdekur.

Sulmi i qëllimshëm i shkollave dhe i infrastrukturës tjetër civile është një krim lufte. Ekspertët thonë se rrënojat në shkallë të gjerë mund të përdoren si dëshmi e qëllimit rus dhe për të hedhur poshtë pretendimet se shkollat ​​ishin thjesht dëme kolaterale.

Por shkatërrimi i qindra shkollave ka të bëjë më shumë sesa rrëzimi i ndërtesave dhe gjymtimi i trupave, sipas ekspertëve, mësuesve dhe të tjerëve që u kanë mbijetuar konflikteve në ish-Jugosllavi, në Siri dhe më gjerë. Ai pengon aftësinë e një kombi për t’u rikthyer pas ndalimit të luftimeve, duke u shkaktuar plagë brezave të tërë dhe duke shkatërruar shpresën e një vendi për të ardhmen.

Në gati tre muaj që kur Rusia pushtoi Ukrainën, “Associated Press” dhe seria e PBS “Frontline” kanë verifikuar në mënyrë të pavarur 57 shkolla që u shkatërruan ose u dëmtuan në një mënyrë që tregon një krim të mundshëm lufte. Shifra ka të ngjarë të përfaqësojë vetëm një pjesë të krimeve të mundshme të luftës të kryera gjatë konfliktit, dhe lista përditësohet çdo ditë.

Shkollat gërmadha

Vetëm në Chernihiv, këshilli i qytetit tha se vetëm shtatë nga 35 shkollat ​​e qytetit ishin të padëmtuara. Tri u shndërruan në gërmadha.

Gjykata Penale Ndërkombëtare, prokurorë nga e gjithë bota dhe prokurorja e përgjithshme e Ukrainës po hetojnë më shumë se 8000 raporte të krimeve të mundshme të luftës në Ukrainë që përfshijnë 500 të dyshuar. Shumë prej tyre akuzohen se synojnë qëllimisht strukturat civile si spitalet, strehimoret dhe lagjet e banimit.

Synimi i shkollave – hapësira të dizajnuara si parajsë për fëmijët që të rriten, të mësojnë dhe të bëjnë miq – është veçanërisht i dëmshëm, duke e transformuar arkitekturën e fëmijërisë në diçka të dhunshme dhe të rrezikshme: një vend që frymëzon frikë.

Mësuesja e gjeografisë, Elena Kudrik, u gjet e vdekur në dyshemenë e shkollës 50 në qytetin lindor të Ukrainës, Gorlovka. Mes rrënojave që e rrethonin kishte libra dhe letra të lyera me gjak. Në qoshe, një trup tjetër i pajetë – Elena Ivanova, ndihmësdrejtoresha – u rrëzua në një karrige zyre me një plagë të hapur.

“Është një tragjedi për ne … Është një tragjedi për fëmijët”, tha drejtori i shkollës, Sergey But, duke qëndruar jashtë ndërtesës me tulla menjëherë pas sulmit. Copa xhami të thyera dhe rrënoja ku fëmijët e buzëqeshur dikur lodronin dhe pozonin për foto me miqtë.

Vrasja e nxënësve

Disa kilometra më larg, në parashkolloren “Sonechko” në qytetin e Okhtyrka, një bombë thërrmuese shkatërroi një kopsht fëmijësh, duke vrarë një fëmijë. Jashtë hyrjes, dy trupa të tjerë shtriheshin në pellgje gjaku.

Valentina Grusha jep mësim në provincën e Kievit, ku ka punuar për 35 vjet, së fundmi si administratore e qarkut dhe instruktore e letërsisë së huaj. Trupat ruse pushtuan fshatin e saj, Ivankiv, pikërisht kur zyrtarët e shkollës kishin filluar përgatitjet për luftë. Më 24 shkurt, forcat ruse që lëviznin drejt Kievit qëlluan për vdekje një fëmijë dhe babanë e tij.

“Nuk kishte më shkollë”, tha ajo. “Ne thirrëm të gjithë udhëheqësit dhe ndaluam mësimin, sepse filloi lufta. Dhe pastaj kishte 36 ditë okupim”.

Ata gjithashtu bombarduan dhe shkatërruan shkolla në shumë fshatra aty pranë, tha ajo. Ndërtesat e kopshteve u shkatërruan nga të shtënat me predha dhe mitraloza.

Me gjithë dëmtimin dhe shkatërrimin e gjerë të infrastrukturës arsimore, ekspertët e krimeve të luftës thonë se është e vështirë të provohet qëllimi i një ushtrie sulmuese për të shënjestruar shkollat ​​individuale. Zyrtarët rusë mohojnë të kenë shënjestruar strukturat civile, dhe raportet e mediave lokale në Gorlovka të kontrolluar nga Rusia pretendonin se forcat ukrainase që përpiqeshin të rimerrnin zonën ishin fajtore për shpërthimin që vrau dy mësuesit atje.

Por efektet e shkatërrimit janë të padiskutueshme.

“Shkolla është shpesh zemra e komunitetit”

“Kur filloj të flas me drejtorët e institucioneve të shkatërruara dhe të grabitura, ata shqetësohen shumë, qajnë, tregojnë me dhimbje dhe keqardhje”, tha Grusha. “Është pjesë e jetës së tyre. Dhe tani shkolla është një gërmadhë që qëndron në qendër të fshatit dhe të kujton ato sulme ajrore dhe bombardime të tmerrshme”.

Drejtori i komunikimit i UNICEF-it, Tobi Friker, i cili aktualisht ndodhet në Ukrainë, pajtohet me këtë. “Shkolla është shpesh zemra e komunitetit në shumë vende, dhe kjo është kaq thelbësore për jetën e përditshme”.

Mësuesit dhe studentët që kanë përjetuar konflikte të tjera thonë se shkatërrimi i shkollave në vendet e tyre dëmtoi një brez të tërë.

Mësuesi sirian, Abdulkafi Alhambdo, ende mendon për vizatimet e fëmijëve të njomura me gjak, të hedhura në dyshemenë e një shkolle në Aleppo. Ishte sulmuar gjatë luftës civile atje në vitin 2014. Mësuesit dhe fëmijët po përgatiteshin për një ekspozitë arti që shfaqte vepra të studentëve që përshkruanin jetën gjatë kohës së luftës.

Shpërthimi vrau 19 njerëz, duke përfshirë të paktën 10 fëmijë, raportoi AP në atë kohë. Por janë të mbijetuarit ata që mbesin në kujtesën e Alhambdos.

“E kuptova nga sytë e tyre se ata nuk do të shkonin më në shkollë”, tha ai. “Kjo nuk i prek vetëm fëmijët që po iknin, me tronditje dhe trauma. Ajo prek të gjithë fëmijët që dëgjuan për masakrën. Si mund të kthehen në shkollë? Ju nuk po synoni vetëm një shkollë, por po synoni një brez”.

Bodrume mësimi dhe sigurie

Jasminko Haliloviq ishte vetëm 6 vjeç kur Sarajeva në Bosnjë-Hercegovinën e sotme u rrethua. Tani, 30 vjet pas përfundimit të luftës në Bosnje, ai dhe bashkëmoshatarët e tij janë ata që ende po i mbledhin copat.

Haliloviq shkoi në shkollë në një bodrum, siç kanë bërë shumë fëmijë ukrainas. Duke kërkuar dëshpërimisht siguri, mësuesit dhe nxënësit lëvizën nga bodrumi në bodrum, duke mbështetur dërrasat në karrige, në vend që t’i varnin në mure.

Haliloviq, tani 34 vjeç, themeloi Muzeun e Fëmijërisë së Luftës, i cili katalogon tregimet dhe objektet e fëmijëve në konflikt anembanë botës. Ai po punonte në Ukrainë me fëmijët e zhvendosur nga pushtimi rus i rajonit të Donbasit në vitin 2014 kur filloi lufta aktuale. Ai duhej të evakuonte stafin e tij dhe të largohej nga vendi.

“Pasi të mbarojnë luftimet, do të fillojë lufta e re. Për të rindërtuar qytete. Për të rindërtuar shkollat ​​dhe infrastrukturën, dhe për të rindërtuar shoqërinë. Dhe për të shëruar. Dhe të shërosh është më e vështira”, tha ai.

Alhambdo tha se ai e pa vetë se si traumat e luftës ndikuan në zhvillimin e fëmijëve që rriteshin në Aleppo. Futja e frikës, e zemërimit dhe e ndjenjës së mungesës së shpresës janë pjesë të strategjisë së armikut, tha ai. Disa u tërhoqën.

“Kur shohin shkollën e tyre të shkatërruar, a e di sa ëndrra janë shkatërruar? A mendoni se dikush do të besonte në paqen, dashurinë dhe bukurinë kur vendi që u mësoi atyre për këto gjëra të jetë shkatërruar?” – tha ai.

Alhambdo qëndroi në Aleppo dhe i mësoi fëmijët në bodrume, apartamente, kudo që mundi, për gati 10 vjet. Vazhdimi i mësimdhënies, pavarësisht luftës, tha ai, është një akt sfide.

“Unë nuk po luftoj në vijën e parë të frontit”, tha ai. “Unë po zihem me fëmijët e mi”.

Strehimore e kazerma

Pas sulmit në Shkollën 50 në Gorlovka, xhamat e thyer nga dritaret e shpërthyera ndotën klasat, korridoret dhe rrugën jashtë. Dyshemetë ishin të mbuluara nga pluhuri dhe mbeturinat: trarët e plasaritur të tavanit, pllakat e murit të thatë, një televizor që u rrëzua nga muri. Një celular ishte në tavolinën pranë vendit ku u vra një nga mësuesit.

Në Ukrainë, disa shkolla që janë ende në këmbë janë bërë strehimore të improvizuara për njerëzit, shtëpitë e të cilëve u shkatërruan nga bombardimet dhe zjarri i mortajave.

Ajo që shpesh e ndërlikon ndjekjen penale të krimeve të luftës për sulmet ndaj ndërtesave civile është se objektet e mëdha si shkollat ​​ndonjëherë ripërdoren për përdorim ushtarak gjatë luftës. Nëse një ndërtesë civile përdoret ushtarakisht, ajo është një objektiv legjitim i kohës së luftës, tha David Bosco, një profesor i marrëdhënieve ndërkombëtare në Universitetin e Indianas, kërkimi i të cilit fokusohet në krimet e luftës dhe në Gjykatën Penale Ndërkombëtare.

Çelësi për prokurorët, pra, do të jetë të tregojnë se kishte një model nga rusët për të shënjestruar shkollat ​​dhe ndërtesat e tjera civile në mbarë vendin si një strategji e bashkërenduar ushtarake, tha Bosco.

“Sa më shumë të mund të tregoni një model, aq më i fortë bëhet rasti se kjo ishte me të vërtetë një politikë e mosdiskriminimit midis objekteve ushtarake dhe civile”, tha Bosco. “Shkollat ​​janë një vend ku fëmijët supozohet të ndihen të sigurt, një shtëpi e dytë. Kjo është shumë e vërtetë. Ka një ndikim të madh”.

Ndërsa lufta po vazhdon, më shumë se gjysma e fëmijëve të Ukrainës janë zhvendosur.

Mbështetja emocionale

Në Kharkiv, i cili ka pësuar granatime të pamëshirshme, vizatimet e fëmijëve janë ngjitur në muret e një stacioni nëntokësor të metrosë që është bërë jo vetëm një strehë familjare, por edhe një shkollë e improvizuar. Fëmijët e moshës së shkollës fillore mblidhen rreth një tavoline për mësimet e historisë dhe artit.

“Ndihmon t’i mbështesim ata mendërisht”, tha mësuesi Valeriy Leiko. Pjesërisht falë mësimeve: “Ata mendojnë se dikush i do”.

Miliona fëmijë po vazhdojnë të ndjekin mësimin në internet. Grupi ndërkombëtar i ndihmës “Save the Children” tha se po punon me Qeverinë për të krijuar programe të mësimit në distancë për nxënësit në 50 shkolla. UNICEF-i po përpiqet gjithashtu të ndihmojë me mësimdhënien në internet.

“Edukimi i çdo fëmije është thelbësor për parandalimin e shkeljeve të rënda të të drejtave të tyre”, tha grupi në një deklaratë për AP-në.

Më 2 prill, komuniteti i Grushës jashtë Kievit rifilloi meremetimin e ngadalshëm të shkollës. Ata ende po grumbullojnë dhe po i fshijnë mbeturinat nga shkollat ​​dhe kopshtet që u dëmtuan, por nuk u shkatërruan, tha ajo, dhe po bëjnë një bilanc të asaj që ka mbetur. Ata filluan klasat e mësimit në distancë dhe planifikuan të zhvendosnin fëmijët, shkollat ​​e të cilëve u shkatërruan, në të tjera afër.

Edhe me luftën ende të ndezur ka një kthim në jetën normale, duke përfshirë shkollimin, tha ajo.

Por Levchenko, e cila ishte në Kiev në fillim të majit për t’iu nënshtruar një operacioni për plagët e saj, tha se dëmi emocional i shkaktuar shumë fëmijëve që kanë përjetuar dhe dëshmuar vuajtje të tilla të mëdha, nuk mund të riparohet kurrë plotësisht.

“Do të duhet shumë kohë që njerëzit dhe fëmijët të rikuperohen nga ajo që kanë përjetuar”, tha ajo. Fëmijët “po qëndrojnë nën tokë pa diell, duke u dridhur nga tingujt e sirenës dhe ankthi”.

“Ka një ndikim jashtëzakonisht negativ. Fëmijët do ta mbajnë mend këtë gjatë gjithë jetës së tyre”./Koha.net/

Rruga Press