Ukraina dhe e ardhmja e Evropës
Duke kërcënuar Ukrainën, presidenti rus Vladimir Putin tani po kënaq plotësisht impulset e tij perandorake, duke shpresuar të fshijë poshtërimin e rënies historike të Rusisë. Ambicia e tij ka implikime të gjera për vendin e Evropës në botë – pavarësisht nëse evropianët janë të gatshëm ta pranojnë apo jo këtë.
Çfarë do të ndodhë kur të përfundojë vendosja e trupave ruse përgjatë kufirit me Ukrainën? A do të japë presidenti rus Vladimir Putin urdhrin për të sulmuar në përpjekjen e tij për të privuar një nga fqinjët e Rusisë – një shtet sovran dhe një anëtar i Kombeve të Bashkuara dhe Këshillit të Evropës – nga pavarësia dhe ta detyrojë atë të kthehet nën zgjedhën e Kremlinit?
Ne ende nuk e dimë, por faktet tregojnë në një masë dërrmuese për një luftë të afërt. Nëse kjo ndodh, pasojat për Evropën do të ishin të thella, duke vënë në pikëpyetje rendin dhe parimet evropiane – heqjen dorë nga dhuna, vetëvendosjen, paprekshmërinë e kufijve dhe integritetin territorial – mbi të cilat është bazuar që nga fundi i Luftës së Ftohtë.
Për shkak të agresionit të dhunshëm nga ana e Rusisë, Evropa do të ndahej sërish në dy sfera: një “Evropë ruse” në lindje dhe Evropa e Bashkimit Evropian dhe NATO-s në pjesët perëndimore dhe qendrore të kontinentit. Interesat perandorake do të viheshin sërish kundër atyre të demokracive që punojnë së bashku nën një shtet të përbashkët të së drejtës.
Më keq, për shkak se fjalëve, obligacioneve, angazhimeve dhe traktateve nuk do t’u besohej më, do të rritej riarmatimi për vetëmbrojtje dhe një riorganizim i plotë i marrëdhënieve ekonomike, veçanërisht në sektorin e energjisë. Evropa nuk do të ishte më në gjendje të rrezikonte llojin e varësive ekonomike që e lejojnë atë të shantazhohet gjatë krizave. Ndërsa një riorganizim i marrëdhënieve ekonomike do të ishte i kushtueshëm për BE-në, nuk do të kishte alternativë tjetër. Alternativa e vetme do të ishte nënshtrimi dhe dorëzimi i parimeve të vetë Evropës.
Në zemër të krizës aktuale është fakti se Rusia, nën drejtimin e Vladimir Putinit, është bërë një fuqi revizioniste. Ajo jo vetëm që nuk është më e interesuar të ruajë status quo-në; ajo është e gatshme të kërcënojë dhe madje të përdorë forcën ushtarake për ta ndryshuar status quo-në në favor të saj.
Nëse Evropa do t’i nënshtrohej këtyre impulseve perandorake, ajo do të tradhtonte vlerat e saj më themelore dhe do të duhej të hiqte dorë nga mënyra se si jetojnë dhe duan të jetojnë evropianët. Kjo do të nënkuptonte heqjen dorë nga i gjithë progresi që përfaqëson BE-ja. Pasojat janë të paimagjinueshme, dhe si rrjedhim krejtësisht të papranueshme.
Kërkesat e Rusisë tregojnë saktësisht se çfarë është realisht në diskutim në konfliktin ukrainas. Putini dëshiron që NATO-ja të braktisë politikën e saj të dyerve të hapura jo vetëm në Evropën Lindore, por edhe në Skandinavi. Kjo nuk ka të bëjë me rrethimin e supozuar të Rusisë nga NATO-ja. Bëhet fjalë për rivendosjen e perandorisë ruse dhe frikën ekzistenciale të Putinit nga rënia dhe përhapja e demokracisë. Në rrezik në krizën e Ukrainës është e drejta për vetëvendosje – prerogativa e të gjitha vendeve sovrane për të zgjedhur aleancat e tyre.
Putini dëshiron me dëshpërim të fshijë poshtërimin e rënies së Bashkimit Sovjetik dhe humbjen historike të fuqisë globale të Rusisë. Sipas tij, perandoria ruse duhet të ngrihet sërish dhe të bëhet e njohur. Kjo aspiratë përfshin menjëherë Evropën, sepse Rusia nuk ka qenë kurrë një fuqi globale pa u bërë fillimisht një forcë hegjemoniste në Evropë. Sot, pavarësia e Ukrainës është në rrezik. Nesër do të jenë shtetet e tjera post-sovjetike; dhe pas kësaj pret dominimi i Evropës. Evropianët që e njohin historinë e tyre duhet ta njohin shumë mirë këtë model.
Duke pasur parasysh implikimet e agjendës së Putinit, dikush mund të pyesë veten se çfarë pret Evropa. Çfarë duhet të ndodhë më shumë përpara se evropianët të zgjohen nga faktet? Nëse ka pasur ndonjëherë një kohë të duhur për të lënë mënjanë konfliktet e vogla, ajo kohë është tani. BE-ja duhet të bëhet një fuqi më vete, nëse do që parimet e saj të mbijetojnë në një botë rinovimi të politikës së fuqive të mëdha dhe rivaliteti gjeopolitik. Këto parime po kërcënohen drejtpërdrejt. Kur do t’i mbrojë ajo?
Sigurisht, rëndësia e garancisë së sigurisë së SHBA-së në Evropë është e dukshme në rrethanat aktuale. Por nëse transatlantizmi do të vazhdojë, vetë Evropa duhet të bëhet më e fortë. Kjo do të kërkojë që Gjermania – para së gjithash – të rimendojë rolin e saj. Ajo është dhe do të mbetet shteti më i madh anëtar i Evropës në aspektin ekonomik dhe demografik.
Duke pasur parasysh përmasat e kërcënimeve të sotme, a është me të vërtetë një problem një mosmarrëveshje e brendshme gjermane rreth premtimit të ish-qeverisë për të shpenzuar të paktën 2% të PBB-së së saj për mbrojtjen? Apo a është tani më e rëndësishme që qeveria gjermane të bëjë një deklaratë të qartë dhe pozitive për angazhimin e saj për mbështetjen e Ukrainës dhe mbrojtjen e parimeve evropiane? Kjo do të përcillte një mesazh që Kremlini nuk do të mund ta keqkuptonte. Por koha po ikën.
Ukraine and the Future of Europe/reporter/
Rruga Press